ارز فیات (Fiat Currency) چیست؟ تفاوت‌های ارز فیات با ارزهای دیجیتال
ارز فیات چیست؟
ارز فیات (Fiat Currency)، اسکناس‌ها و سکه‌هایی هستند که در خرید و فروش از آنها استفاده میکنیم. ارزهای فیات همان پولهای رایج کشورهای مختلف هستند. این روزها به جز این ارزها ارزهایی با ماهیت دیجیتالی نیز به‌وجود آمده‌اند، که به آنها ارزهای دیجیتال یا رمزارز می‌گوییم. در این مقاله ما قصد داریم ارزهای سنتی و این ارزهای نوظهور را با یکدیگر مقایسه کنیم.
ارز فیات چیست؟
ارز فیات (پول بدون پشتوانه)، واحد پولی کشورهاست که برخلاف باور عمومی که تصور میکنند این ارزها پشتوانه طلا یا نقره دارند پشتوانه‌ای ندارند. اعتبار این پول‌ها با وضعیت اقتصادی کشورها رابطه‌ی مستقیم دارد و ارزش آنها بستگی به کشوری که ارز فیات را چاپ کرده دارد.
این ارزها در سراسر جهان وسیله‌ی مبادلات تجاری و خرید و فروش‌ها هستند و همچنین مهمترین و مطرح‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌روند.
این ارز جایگزینی برای استاندارد طلا و پول کالایی (کالایی اقتصادی که به‌جای پول استفاده میشود) بوده است.
ارز فیات
چرا ارز فیات جایگزین استاندارد طلا شد؟
در گذشته طلا پشتیبان پول یا ارز فیات بوده است و اندوخته‌ی طلا، موجب ارزش‌گذاری پول هر کشور بود. هر میزان که اندوخته‌ی طلا وجود داشت دولت می‌توانست به نسبت آن، پول تولید کند. این روش اجازه‌ی ورود فاکتورهای اقتصادی دیگر به عرصه ارزش‌گذاری پول رایج کشور را نمی‌داد.
در این شرایط در بحران‌‌های اقتصادی دولت‌های کنترلی بر روی وضعیت نمی‌توانستند داشته باشند و توانایی ایجاد کوچک‌ترین تغییری در شرایط اقتصادی نداشتند.
پس از ورود ارزهای فیات به چرخه اقتصاد کشورها، دولت‌مردان این توانایی را داشتند که در شرایط مختلف کنترل وضعیت را به‌دست بگیرند و ارزش پول را پایین یا بالا ببرند.
آن دسته از کارشناسان که موافق استاندارد طلا هستند؛ مدعی‌اند که اگر اسکناس پشتوانه‌ی فیزیکی داشته باشد، ثبات بیشتری نیز خواهد داشت.
اما مخالفان استاندارد طلا معتقدند، خود فلز طلا نیز هیچ‌گاه ثبات قیمت ندارد و این عدم ثبات بر روی ارزش پول تاثیر منفی خواهد داشت.
مزایای استفاده از ارز فیات:
- کمیاب نمی‌شود
- کم هزینه است
- انعطاف‌پذیر است
- در مبادلات بین‌المللی کاربردی است
- ذخیره کردن آن آسان‌تر است
معایب استفاده از ارز فیات:
- ایجاد تورم
- پیشینه بد
مقایسه ارز دیجیتال و ارز فیات
- تنها وجه اشتراک ارزهای فیات و دیجیتال، نبود پشتوانه‌ی فیزیکی در هر دوی این سیستم‌های پولی است.
- بیشتر رمزارزها در مقدار محدودی تولید میشوند و برای تولید محدود آنها پروتکل‌های خاص مشخص شده است (هاوینگ بیت کوین). سایر آنها نیز برای کنترل این موضوع پروتکل‌‌هایی را تعیین کردهاند که مقابل ایجاد ابر تورم را بگیرند. این امر نقطه‌ی مقابل امکان تولید بی‌رویه ارزهای فیات (عامل اصلی تورم) است.
- برخلاف دلیل پیدایش ارزهای فیات که کنترل بیشتر دولت‌مردان و بانک‌های مرکزی بوده است. کریپتوکارنسی یا رمزارز با هدف عدم تمرکز و کنترل‌زدایی به‌وجود آمده است.
- استفاده از پول فیات بستگی به مرزهای جغرافیایی و پذیرش آن در کشوری دارد که قصد استفاده از آن را کنید. اما پول دیجیتال محدودیت مرزی و جغرافیایی ندارد و در سراسر دنیا مورد پذیرش و استفاده است.
- ارزهای دیجیتال به‌دلیل استفاده از سیستم‌های رمزنگاری در ساختار آنها امنیت بسیار بالایی دارند و امکان جعل، هک و سرقت آنها بسیار پایین است. اما پول فیات به‌راحتی جعل میشود، حساب‌های بانکی قابل هک شدن هستند و این پول‌ها همیشه در معرض سرقت قرار دارند.
- اما مهمترین نکته که تا امروز در رقابت این دو ارز بسیار قابل توجه بوده است؛ میزان بالای پذیرش عمومی ارز فیات در مقایسه با ارز دیجیتال است. افکار عمومی هنوز آن‌چنان که باید و شاید ارزهای دیجیتال را به رسمیت نمی‌شناسد و پول فیات مقبولیت بیشتری دارد.
- مزیت دیگر ارزهای فیات به نسبت نوع دیجیتال آنها نوسانات پایین است. رمزارزها دنیای پر نوسانی دارند؛ از این رو افراد کمتری به سرمایه‌گذاری در این بازار اطمینان میکنند.
صحبت پایانی
هرچند ارزهای دیجیتال در چند سال اخیر جایگاه مناسبی در اقتصاد جهانی پیدا کردهاند، اما هنوز هم ارز فیات رایج‌ترین سیستم مالی در دنیاست. دلار، پوند و یورو با توجه به کشورهای چاپ کننده‌ی آنها که همگی اقتصادهای قدرتمندی دارند؛ هنوز مهمترین رکن فعالیت‌های اقتصادی در گوشه و کنار دنیا هستند. این ارزها هرچند تاریخچه سفیدی ندارند و مشکلات فراوانی تا به اینجا برای کشورهای مختلف و اقتصاد آنها ایجاد کرده اند، اما هنوز هم پذیرش عمومی بیشتری نسبت به ارزهای دیجیتالی دارند.
زمان زیادی می‌برد تا مردم جهان به جای پول‌هایی که قابل لمس هستند، پول‌هایی که فقط کدهای نوشتاری‌اند را بپذیرند. اما آینده‌ی هر دوی این نظام‌های مالی در هاله‌ای از ابهام است و مشخص نیست در سال‌های بعد کفه‌ی ترازوی کدام یک از آنها سنگین‌تر باشد و بتواند بازارهای مالی جهان را تسخیر کند.
تفاوت پول فیات و ارز دیجیتال چیست ؟
اگر بخواهیم به صورت کلی به این موضوع و این رابطه نگاه کنیم میتوانیم بگوییم ضعف های پول های فیات باعث شد تا ارزهای دیجیتال به وجود بیایند در واقع ارزهای دیجیتال ماهیت خود را مدیون مشکلات و معایب پول های فیات هستند. پیش از این در مورد سیستم های مالی و پول های فیات به طور مجزا صحبت کردیم اما با توجه به رابطه پول فیات و ارز دیجیتال در این مقاله از سایت دکتر رضا شیرازی قصد داریم به طور کامل به رابطه پول فیات و ارز دیجیتال بپردازیم در ادامه همراه ما باشید.
در قدم اول باید ببینیم پول فیات چیست ؟
پول فیات چیست ؟
همانطور که پیش از این در مقاله پول فیات چیست به طور کامل به ان اشاره کردیم پول فیات به پولی گفته میشود که هیچ گونه ارزش ذاتی ندارد و صرفا افراد جامعه و دولت به واسطه اعتماد متقابلی که به هم دارند آن را با ارزش میدانند. پول فیات زمانی ایجاد شد که دیگر کشورها ذخیره کافی طلا نداشتند و نمیدانستند حواله های طلایی که قبلا در اختیار مردم قرار داده بودند را با ارزش کنند.
بعد از جداسازی طلا از پول های فیات بازارهای مالی به 2 دسته تقسیم شدند دسته اول بازارهای طلا بودند که افرادی که طلای زیادی داشتند در آن قیمت طلا را در آن تعیین میکنند و دولت دخل و تصرفی در آن نداشت و بازارهای دوم بازارهای پول های فیات و بی پشتوانه ای بودند که توسط دولت چاپ و توزیع میشود و این دولت ها بودند که باید به درستی از این پول ها استفاده میکردند تا باعث آسیب به اقتصاد نشوند.
در ادامه به ویژگی های پول های فیات اشاره میکنیم
ویژگی پول های فیات
پول های فیات هم دارای ویژگی های مثبت هستند و هم ویژگی های منفی و این بستگی به دولت ها دارد که چگونه از این پول ها استفاده کنند.
الف) مزایای پول های فیات
از مزایای پول های فیات میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
اما این پول های معایبی نیز دارند
ب) معایب پول های فیات
از معایب پول های فیات میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
بهتر است برای درک ارتباط درست پول های فیات و ارزهای دیجیتال ببینیم استفاده از پول های فیات میتواند چه آسیبی به اقتصاد یک کشور وارد کند.
ریسک معایب استفاده از ارز فیات های استفاده از پول های فیات
پول های فیات در عین حال که مزایای زیادی دارند معایب بسیاری هم با خود به همراه می آورند یکی از این مشکلات به وجود آمدن تورم به خاطر افزایش حجم زیاد نقدینگی و عدم مدیریت رابطه عرضه و تقاضا است .
کشوری را در نظر بگیرید که برای خروج از بحران های اقتصادی به اشتباه تصمیم میگیرید پول های زیادی را چاپ و وارد بازار کند در ابتدای امر برای مدت کوتاهی کشور از حالت رکود خارج میشود اما به مرور با افزایش حجم نقدینگی و پول های فیات تقاضا برای کالا و خدمات نیز بیشتر میشود و از آنجایی که خدمات و کالاها تا حدی پاسخگوی تقاضاها هستند از جایی به بعد دیگر آن کشور با کاهش کالا و خدمات روبرو میشود و پس از مدتی به محض موجود شدن کالا و خدمات به قدری تقاضا زیاد است که صاحبان کالا یا خدمات مجبور میشوند قیمت ها را چند برابر کنند.
بالارفتن شدید قیمت ها باعث کاهش قدرت خرید میشود و این کاهش قدرت خرید به بی ارزش شدن پول می انجامد و در نهایت همه این عوامل باعث میشوند تا تورم به وجود بیاید.
همه این مسائل در سال های اخیر باعث شده است تا کشورها به دنبال راه حلی باشند تا بتوانند این رابطه عرضه و تقاضا را به درستی مدیریت کنند.
ارز دیجیتال
ارزهای دیجیتال از جمله سیستم های مالی نوظهوری هستند که در سال های اخیر استفاده از آن ها متداول تر شده است و حتی بسیاری از دولت ها از آنها استقبال کرده اند . ارزهای دیجیتال برای این به وجود آمده اند که بتواند خلاء های سیستم های مالی را پر کنند و ضعف های آن را برطرف کنند برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ارزهای دیجیتال میتوانید مقاله ارزهای دیجیتال چیست را مطالعه کنید.
ممکن است برای شما سوال باشد که ارزهای دیجیتال چه تفاوت و شباهتی با پول های فیات دارند در ادامه این مقاله به طور کامل به این موضوع اشاره میکنیم.
رابطه پول فیات و ارز دیجیتال
همانطور که میدانید ارزهای دیجیتال نیز مانند پول های فیات دارایی های فیزیکی نیستند پس میتوانیم بگوییم شباهت اصلی این نوع دارایی ها فیزیکی نبودن ( از لحاظ ارزش ذاتی) آنهاست مسئله دیگری که شاید بتوان به عنوان شباهت به آن اشاره کرد بی پشتوانه بودن ارزهای دیجیتال و پول های فیات است. البته در حال حاضر ارزهای دیجیتالی وجود دارند که به پشتوانه دلار در حال فعالیت هستند پس بهتر است بگوییم بعضی از ارزهای دیجیتال مانند بیتیکوین پشتوانه ای ندارند و به پول های فیات شباهت دارند
حال که در مورد شباهت های ارزهای دیجیتال و پول فیات صحبت کردیم بهتر است قدری نیز به تفاوت های آنها نیز اشاره کنیم.از جمله مهمترین تفاوت این دو این است که پول های فیات به طور کامل توسط دولت نظارت میشوند و تحت کنترل بانک مرکزی هستند اما ارزهای دیجیتال به صورت بلاکچین به فعالیت ادامه میدهند از دیگر تفاوت های اساسی پول های فیات و ارزهای دیجیتال میتوان به میزان موجود بودن آنها اشاره کرد پول های فیات محدودیتی برای عرضه ندارند و دولت ها بنابر سیاست های خود میتوانند تا بی نهایت پول های فیات عرضه کنند اما ارزهای دیجیتال به یک میزان مشخصی عرضه خواهند شد.
معاملات ارزهای دیجیتال بر بستر بلاکچین با سرعت بسیار بالا انجام میشود از این رو نیازی به هیچگونه واسطه ای نیز وجود ندارد بر خلاف نقل و انتقال پول های فیات که با سرعت کمتری و تحت نظارت بانکها انجام میشود. همچنین نقل و انتقال ارزهای دیجیتال به صورت بین المللی کار بسیار ساده ای است ولی برای انتقال پول های فیات از یک کشور به کشور دیگر باید مراحل پیچیده و زیادی طی شود.
در حال حاضر یکی از معایب ارزهای دیجیتال نسبت به پول های فیات نداشتن ثبات در بازارهای آن است به دلیل اینکه بازارهای ارزهای دیجیتال هنوز به بلوغ نرسیده اند نوسانات قیمتی زیادی در آنها مشاهده میشود البته که با گذشت زمان این مشکل برطرف خواهد شد. یکی دیگر از معایب ارزهای دیجیتال نسبت به پولهای فیات غیرقابل پیگیری بودن آنها است البته در حال حاضر راه هایی برای پیگیری تراکنش ها در بستر بلاکچین وجود دارد اما شاید همین دلایل مختصر باعث شده است که هنوز برخی از افراد در مقابل پذیرش ارزهای دیجیتال مقاومت کنند.
در هر صورت ارزهای دیجیتال امنیت بسیار بیشتری نسبت به پول های فیات دارند و در حال حاضر نیز بسیاری از دولت ها و افراد در حال پذیرش و استفاده از ارزهای دیجیتال هستند ما در این مقاله از سایت دکتر شیرازی قصد داشتیم شما را با رابطه ارزهای دیجیتال و پول فیات آشنا کنیم امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید.
پول فیات چیست؟
همانطور که میدانید پول ابزاری است که افراد در سرتاسر جهان از آن استفاده کرده و نیاز‌های خود را برآورده میکنند. پول همواره از ابتدا اشکال مختلفی به خود گرفته و به کمک آن افراد به خرید کالا و یا استفاده از خدمات مختلف می‌پردازند. ارز یا پول فیات (Fiat money) نیز شکلی از پول است که توسط دولت‌ها قانون‌گذاری شده و تحت کنترل بانک‌های مرکزی کشورها است. داشتن درک درست از پول فیات میتواند در درک سایر پدیده‌های اقتصادی مانند تورم کارساز باشد. در این مقاله به معرفی ارزهای فیات، ویژگی‌های آن و تفاوت آن با رمز ارزها می‌پردازیم.
آشنایی با ارز فیات (Fiat Currency)
پول فیات (Fiat currency) و یا (Fiat money)، ارزی است که توسط بانک‌های مرکزی ضرب شده و دارای هیچ پشتوانه فیزیکی نظیر طلا یا نقره نمی‌باشد و تنها پشتوانه آن بانک مرکزی است که آن را ضرب کرده است. ارزش ارزهای فیات به جای وابسته بودن به ارزش کالا‌های پشتوانه آن، وابسته به رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات اقتصاد کشور ضرب کننده‌ی آن است. اکثر اسکناس‌های کاغذی مدرن از جمله دلار آمریکا، یورو، و دیگر ارزهای جهانی معتبر پول فیات هستند.
لغت Fiat، برگرفته شده از یک کلمه لاتین به معنی "بگذارید انجام شود" می‌باشد. ارزش ارزهای فیات تنها به دلیل پشتوانه بانک مرکزی از آن است و به خودی خود فاقد ارزش هستند.
سیر تکامل پول
برای درک بهتر ارز فیات بهتر است نگاهی کوتاه به تاریخچه پول داشته باشیم. همانطور که میدانید استفاده از سیستم مبادله ی کالا با کالا از اشکال ابتدایی پول بود که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم. برای مطالعه بیشتر تاریخچه پول میتوانید مقاله تاریخچه‌ی پول از ابتدا تا کنون را مطالعه کنید.
مبادله کالا با کالا
در ابتدا افراد به کارهای کشاورزی، اهلی کردن حیوانات و یا ساخت تجهیزات مشغول بودند و برای رفع نیاز‌های خود از مبادله کالا با کالا استفاده میکردند اما این سیستم از دو مشکل عمده برخوردار بود. اولین مشکل اصلی نبود سیستم ارزش گذاری است. به این صورت که ممکن است کالاها پایین تر یا بالاتر از ارزش واقعی خود مبادله شوند. مشکل دیگر نبود ابزار مبادله است که در این روش خود کالاهایی که با یکدیگر مبادله می‌شدند کالاهایی بودند که به خودی خود دارای ارزش ذاتی بودند. به این صورت که افراد تنها حاضر به مبادله کالا‌های خود با این اقلام بودند.
تبادل با استفاد از سکه و نقره
همانطور که پیش تر توضیح دادیم سیستم مبادله‌ی کالا با کالا دارای مشکلاتی بود که در ادامه جای خود را به ضرب سکه های طلا و نقره داد. ضرب سکه‌های طلا و نقره را میتوان اولین تلاش برای ساخت ابزار مالی دانست. این سکه‌ها تنها توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی ضرب می‌شدند و به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و خطرات دیگر گزینه مناسبی برای تبدیل شدن به ابزار مالی محسوب می‌شدند. با این حال این روش از نقاط ضعفی نیز برخوردار بود. برای مثال پیدا کردن منبع کافی از فلزات مورد نظر برای ضرب سکه‌ها و مشکل بودن حمل و نقل از مشکلات این سیستم بود. برای مثال دارایی‌ها و سکه‌های بازرگانان در طول مسیر در معرض خطر دزدیده شدن توسط راهزنان قرار داشت. به علاوه نگهداری و تامین امنیت دارایی‌ها نیز امری مشکل بود.
سیستم پولی و اعتباری
تا اینجا متوجه شدیم که در کنار مزایای استفاده از سکه های طلا به عنوان ابزار مبادله، مبادله از طریق سکه‌ها از معیابی نیز برخوردار بود و موسسات و سازمان‌های دولتی و غیر دولتی در پی حل این مشکلات ایجاد شدند. در این روش سازمان‌های ذکر شده در قبال دارایی‌ها و سکه‌های دریافت شده اقدام به صدور فیش یا اسکناس کردند. بدین ترتیب مسولیت نگهداری و حفظ امنیت دارایی‌ها را بر عهده داشتند و افراد دارای فیش قادر بودند به این مراکز در شهر‌های مختلف مراجعه کرده و در ازای ارائه‌ی فیش، سکه‌های طلا یا نقره دریافت کنند. با گذشت زمان این مسولیت تنها به عهده سازمان‌های دولتی بود و شکل رسمی تر این روش پس از جنگ جهانی دوم در توافق برتون وودز، (Bretton Woods) اتفاق افتاد. بر طبق این توافق طلا به عنوان پشتوانه‌ی پولهای فیات کشورها انتخاب شد و در نتیجه هر کشور قادر به تبدیل اسکناس‌های خود به طلا بود.
توافق نامه بروتون وودز
پس از جنگ جهانی دوم، در سال 1944، 44 کشور در کنفرانس بروتون وودز شرکت کردند. سران این کشورها باور داشتند که وابستگی اقتصادی سبب جلوگیری از جنگ میشود. آنها سیاستی در پیش گرفتند که در طی آن طلا به عنوان پشتوانه‌ی دلار در نظر گرفته شد. بدین ترتیب هر اونس طلا برابر با 35 دلار بود به این معنی که مردم با مراجعه به بانک ها قادر به معاوضه‌ی طلا و دلار بودند. در دهه‌ی 1960، نرخ بهره افزایش پیدا کرد و آمریکا با مازاد دلار مواجه شد. به این صورت که قرار دادن پشتوانه‌ی طلا برای این حجم از دلار مشکل بود. در نتیجه رئیس جمهور وقت آمریکا در یک برنامه تلوزیونی لغو توافق نامه بروتون وودز را اعلام کرد. پیامد این خبر به قدری شوکه کننده بود که به شوک نیکسون معروف شد.
ارز فیات یا پول بدون پشتوانه
اگرچه سیستم پولی اعتباری از مزایایی برخوردار بود و پشتوانه آن سکه‌های طلا با ارزش ذاتی بود با این حال با گذشت زمان دچار مشکل شد. برای مثال نگهداری از طلا‌ها برای دولت‌ها سخت و هزینه بر بود. به علاوه باعث شده بود تا مقدار خاصی از ذخایر طلا تنها در کشورهای خاصی ذخیره شود. همچنین دولت‌ها شروع به چاپ پول بدون داشتن پشتوانه کافی طلا کردند. در 15 اوت سال 1971 قرارداد بروتون وودز به طور یک طرفه توسط آمریکا فسخ شد و این رویداد شوک نیکسون نام گرفت. بدین ترتیب دلار به ارزی بدون پشتوانه تبدیل شد. ارزهای رایجی که سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد همان پول فیات هستند. پول فیات دارای هیچ پشتوانه فیزیکی نبوده و تنها توسط بانک‌های مرکزی چاپ میشوند. ارزش این ارز وابسته به اقتصاد هر کشور است و کنترل میزان عرضه با توجه به سیاست‌های پولی هر کشور متفاوت معایب استفاده از ارز فیات است. اگرچه این امر به نفع جامعه است با این حال چاپ بی رویه پول و عرضه زیاد منجر به کاهش ارزش پول و ایجاد تورم میشود.
مزایای ارز فیات
پول فیات میتواند ارزی کارآمد باشد اگر بتواند نقش‌هایی که اقتصاد یک ملت برای سیستم پولی مالی خود به آن نیاز دارد را ایفا کند. این نقش‌ها میتواند ذخیره ارزش و سهولت در انجام مبادله باشد. به علاوه نسبت به ارزهای با پشتوانه کالا نظیر طلا به شدت مقرون به صرفه است به این دلیل که شامل هزینه‌های استخراج فلز و ضرب سکه‌ها نمی‌باشد.
ارزهای فیات در قرن 20 بسیار کارآمد شدند از این جهت که دولت و بانک مرکزی در پی عایق کردن اقتصاد خود در برابر اثرات مخرب طبیعی چرخه جهش و ریزش بیزینس‌ها بودند. از آنجایی که ارزهای فیات نایاب و دارای عرضه محدود نیستند، بانک مرکزی کنترل بیشتری بر عرضه آن دارد و همین موضوع سبب مدیریت عناصر مختلف اقتصادی از جمله عرضه، نقدینگی، نرخ تورم و سرعت گردش پول میشود.
معایب ارز فیات
همانطور که میدانید برخلاف ارزهای فیات، ارزهای دارای پشتوانه از جمله طلا به دلیل محدودیت در عرضه آن از ثبات بیشتری نسبت به ارزهای فیات (Fiat currency) برخوردار هستند. بدین ترتیب ایجاد حباب در ارزهای فیات به مراتب آسان‌تر است به این دلیل که عرضه‌ی آن محدود نیست. بانک مرکزی کنترل کامل عرضه ارز فیات را بر عهده دارد که این موضوع میتواند موجب ایجاد تورم و کاهش ارزش پول شود.
تفاوت ارز فیات با رمز ارزها
دنیای رمز ارزها دنیایی غیر متمرکز است و به همین دلیل توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. برخلاف ارز فیات که تحت کنترل و نظارت دولت و بانک مرکزی است، رمز ارزها تحت کنترل هیچ نهاد و دولتی نبوده و کاملا به صورت غیر متمرکز عمل میکنند. تمامی تراکنش‌ها و نقل و انتقالات ارزهای فیات توسط بانکها ثبت و ذخیره میشوند و این اطلاعات برای عموم شفاف و قابل دسترس نیست در حالی که تمامی فعالیت‌های انجام شده بر شبکه‌ی بلاکچین از جمله ایجاد تراکنش‌ها شفاف می‌باشد.
معمولا هر بلاکچین اکسپلورر (explorer) مخصوص به خود را دارد که کاربران با استفاده از آن میتوانند تراکنش‌های انجام شده در شبکه را پیگیری کنند. برای مثال با مراجعه به اکسپلور سولانا میتوانید تراکنش‌های انجام شده در این شبکه را پیگیری کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم ارز فیات (Fiat currency)، ویژگی‌های آن و تفاوت آن با رمز ارزها را معرفی حضورتان در آوریم. ارزهای فیات به خودی خود فاقد هیچ گونه ارزش هستند و ارزش آنها تنها وابسته به اقتصاد کشور است. در کل، پول مفهومی است که مردم و افراد جامعه به آن ارزش میدهند. با این حال دانستن مفهوم ارزهای فیات و ویژگی‌های آنها کمک به درک بهتر مفاهیم اقتصادی از جمله تورم می‌کند.
ارز یا پول فیات Fiat چیست و چه کابردی دارد؟
پول یا ارز فیات، پول صادر شده‌ای است که توسط دارایی فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نمی‌شود، بلکه توسط دولتی که آن را صادر کرده است، پشتیبانی می‌گردد. ارزش پول فیات به ارتباط بین عرضه و تقاضا و همچنین ثبات دولت صادرکننده، به جای ارزش کالای اساسی، تعیین میشود. اکثر ارزهای کاغذی فعلی، از جمله دلار آمریکا، یورو و سایر ارزهای اصلی جهانی، ارزهای فیات هستند.
- ارز صادر شده توسط دولت که توسط کالایی مانند طلا پشتیبانی نمی‌شود به عنوان پول فیات شناخته میشود.
- از آنجایی که بانک‌های مرکزی میتوانند میزان چاپ پول را با پول فیات تنظیم کنند، قدرت بیشتری بر اقتصاد دارند.
- اکثر ارزهای کاغذی فعلی، از جمله دلار ایالات متحده، ارزهای فیات هستند.
- دولت‌ها میتوانند بیش از حد پول فیات چاپ کنند که در نتیجه‌ی آن تورم افزایش می‌یابد.
آشنایی با پول فیات fiat
نام فیات از کلمه لاتین fiat گرفته شده است که به معنای آن را باید یا اجازه دهید انجام شود است. ارزهای فیات فقط به این دلیل ارزش دارند که دولت از آنها حمایت می‌کند. آنها به خودی خود هیچ فایده‌ای ندارند.
دولت‌ها با ایجاد (Mint) کوین‌هایی از یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره و یا چاپ پولهای کاغذی که برای مقدار مشخصی از یک کالای باارزش بازخرید میشوند، پولهای فیات را ایجاد کردند. از سوی دیگر، فیات تبدیل‌ناپذیر است و نمی‌توان آن را بازخرید کرد، زیرا هیچ کالایی زیربنایی از آن پشتیبانی نمی‌کند.
از آنجایی که پول فیات به ذخایر واقعی، مانند ذخیره ملی طلا یا نقره مرتبط نیست، در برابر تورم آسیب‌پذیر است و در مقابل آن، بی‌ارزش میشود. نرخ تورم در برخی از بدترین شرایط، مانند مجارستان پس از جنگ جهانی دوم، میتواند در یک روز چهار برابر شود.
علاوه بر این، اگر شهروندان اعتماد خود را به پول یک کشور از دست بدهند، ارز ارزش خود را از دست خواهد داد. این همان ارزی نیست که پشتوانه آن طلاست. آن دسته از ارزها به دلیل تقاضا برای طلا در جواهرات و تزئینات و همچنین در ساخت وسایل الکترونیکی، کامپیوتر‌ها و وسایل نقلیه هوافضا، ارزش ذاتی دارتد.
تاریخچه پول فیات در آمریکا
دلار آمریکا هم پول فیات و هم ارز قانونی است و هم معایب استفاده از ارز فیات برای بدهی‌های خصوصی و هم دولتی پذیرفته میشود. هر سکه‌ای که دولت آن را ارز قانونی تعیین کند، ارز قانونی محسوب میشود. بسیاری از دولت‌ها یک ارز فیات ایجاد میکنند و سپس با تبدیل آن به روش پیش فرض بازپرداخت بدهی، آن را به ارز قانونی تبدیل میکنند.
پیش از این، پول ایالات متحده توسط معایب استفاده از ارز فیات طلا (یا نقره) پشتیبانی می‌شد. با تصویب قانون بانکداری اضطراری در سال ۱۹۳۳، دولت فدرال به شهروندان اجازه مبادله پول نقد با طلای دولتی را متوقف کرد. زمانی که ایالات متحده عرضه طلا به سایر کشورها را در ازای پول ایالات متحده متوقف کرد، استاندارد طلا به پایان رسید.
از آن زمان به بعد، دلار‌های آمریکا توسط اعتبار کامل دولت، پول قانونی برای همه بدهی‌ها، دولتی و خصوصی حمایت میشوند، اما قابل بازخرید با پول قانونی در خزانه داری ایالات متحده یا هیچ فدرالی نیستند. بنابراین دلار در حال حاضر به‌جای مناقصه قانونی که میتواند با طلا، نقره یا هر کالای دیگری مبادله شود به عنوان پول مجاز شناخته میشود.
مزایا و معایب پول فیات (Fiat)
پول فیات اگر بتواند وظایفی مانند حفظ ارزش، ارائه یک حساب عددی و تسهیل مبادلات را که به عنوان یک واحد پولی در اقتصاد یک کشور انجام دهد، بسیار مفید است. پول فیات دارای اعتبار عالی است، بدین معنا که یک ارز تولید آن از یک ارز مرتبط با کالا مقرون به صرفه‌تر است.
ارزهای فیات در قرن بیستم بعد از اینکه دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به دنبال محافظت از اقتصاد خود در برابر شدیدترین تأثیرات رونق و رکود طبیعی چرخه اقتصادی بودند، به محبوبیت رسیدند.
از آنجایی که پول واقعی مانند طلا منبع کمیاب یا پایدار نیست، بانک‌های مرکزی کنترل بسیار بیشتری بر عرضه آن دارند و به آنها اجازه می‌دهد تا عوامل اقتصادی از جمله عرضه اعتبار، نقدینگی، نرخ‌های بهره و سرعت پول را دستکاری کنند. به عنوان مثال، فدرال رزرو در ایالات متحده وظیفه دوگانه‌ای دارد که نرخ بیکاری و تورم را پایین نگه دارد.
مزایای دیگر
- به بانک‌های مرکزی کنترل بیشتری بر اقتصاد می‌دهد.
- انعطاف‌پذیری بیشتری را فراهم می‌کند
- درآمد برای دولت (سینیورژ)
از سوی دیگر، بحران وام مسکن در سال ۲۰۰۷ و فاجعه مالی همراه با آن، انتظارات را که بانک‌های مرکزی میتوانند از مقررات عرضه پول برای جلوگیری از رکود یا رکود‌های مهم استفاده کنند، کاهش داد. به دلیل مقدار محدود طلا، ارز مربوط به طلا اغلب از پول فیات پایدارتر است. بنابراین عرضه نامحدود، پول فیات پتانسیل بیشتری برای تشکیل حباب‌ها فراهم می‌کند.
معایب دیگر
- هیچ راهی برای محافظت از اقتصاد وجود ندارد.
- امکان به وجود آمدن حباب
- آسیب‌پذیر در مقابل تورم
ابرتورم؛ اصلی‌ترین مشکل پول فیات
در اوایل دهه ۲۰۰۰، کشور آفریقایی زیمبابوه نمونه‌ای از بدترین ابرتورم را تجربه کرد. بانک مرکزی این کشور در واکنش به مسائل عمده اقتصادی شروع به چاپ پول با نرخ هشداردهنده‌ای کرد که در نتیجه تورم فوق‌العاده ایجاد شد.
به گفته کارشناسان، پول آنها در آن مدت ۹۹.۹ درصد از ارزش خود را از دست داد. با افزایش سریع قیمت‌ها، مصرف‌کنندگان موظف بودند کیسه‌های پول نقد را فقط برای خرید مایحتاج اولیه حمل کنند. دولت زیمبابوه موظف به ایجاد اسکناس ۱۰۰ تریلیون دلاری زیمبابوه در اوج بحران بود. ارزهای خارجی در نهایت از نظر محبوبیت از دلار زیمبابوه پیشی گرفتند.
چرا پول فیات ارزشمند است؟
برخلاف پولهای مبتنی بر کالا مانند سکه‌های طلا یا اسکناس‌های کاغذی قابل بازخرید برای فلزات گرانبها، پول فیات کاملاً توسط دولت ایجادکننده آن حمایت میشود. یکی از دلایل این امر این است که دولت‌ها به شما برای پرداخت مالیات با ارزهای فیات صادر شده نیاز دارند. مردم در ازای این پول فیات، مالیت پرداخت میکنند، کسانی هم که از مالیات فرار کنند، با مجازات‌های شدیدی یا زندان مواجه خواهند شد. سایر تئوری‌های پول، مانند نظریه اعتبار، استدلال میکنند که چون همه پول یک رابطه اعتباری و بدهی است، مهم نیست که توسط چیزی پشتیبانی شود تا ارزش خود را حفظ کند.
چرا اقتصادهای جدید از پول فیات حمایت میکنند؟
تا قبل از قرن بیستم، اکثر کشورها به نوعی از استاندارد طلا یا پشتوانه کالایی برخوردار بودند. حجم محدود طلایی که از معادن و انبار‌های بانک مرکزی بیرون میریزد نمی‌تواند با ارزش جدید ایجاد شده همراه باشد زیرا تجارت و مالی بین‌المللی در مقیاس و وسعت رشد می‌کند و اختلالات عمده‌ای در بازار‌ها و تجارت جهانی ایجاد می‌کند. دولت‌ها میتوانند ارز خود را مدیریت کنند، سیاست‌های پولی انجام دهند و بازارهای جهانی را با استفاده از پول فیات راحت‌تر تثبیت کنند. همچنین امکان بانکداری ذخایر کسری را فراهم می‌کند که به بانک‌های تجاری امکان می‌دهد ذخایر نقدی خود را دو برابر کنند تا خواسته‌های وام گیرندگان را برآورده کنند.
جایگزین پول فیات چیست؟
امروزه تقریباً هر کشوری دارای پول فیات به عنوان پول قانونی است. در حالی که طلا و سکه‌های طلا را میتوان خرید و فروش کرد، اما آنها به ندرت مبادله میشوند یا برای خرید‌های معمولی استفاده میشوند و بیشتر یک دارایی قابل جمع‌آوری هستند. ارزهای دیجیتال، مانند بیت کوین، در دهه گذشته به عنوان تهدیدی برای ماهیت تورمی ارزهای فیات به وجود آمده‌اند. با این حال، علیرغم علاقه و پذیرش، به نظر نمی‌رسد این دارایی‌های مجازی نقش پول را بازی کنند.
آیا پول فیات منجر به ابرتورم میشود؟
در دولت‌هایی که پول خود را ایجاد میکنند، همیشه احتمال بروز ابرتورم وجود دارد. با این حال، بیشتر کشورهای توسعه یافته تنها از تورم متوسط رنج می‌برند. در واقع، تورم پایین به عنوان محرک مثبت رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری در نظر گرفته میشود، زیرا افراد را تشویق می‌کند که پول خود را به جای بیکار نشستن و از دست دادن قدرت خرید در طول زمان صرف کار کنند.
اکثر بانک‌های مرکزی مدرن مسئولیت حفظ یک ارز به طور کلی قوی و باثبات را بر عهده دارند، چرا که کاهش ارزش یک ارز برای تجارت و تأمین مالی مخرب است. اما در پاسخ با سؤال بالا میتوان گفت در حقیقت، ابرتورم در طول تاریخ رخ داده است. حتی زمانی که پول بر پایه فلزات گرانبها بود. همه ابرتورم‌های اخیر با یک فروپاشی اساسی در بخش تولید واقعی کشور و یا بی‌ثباتی سیاسی آغاز شده است.
ارز فیات (Fiat Currency) چیست؟ تفاوت‌های ارز فیات با ارزهای دیجیتال
ارز فیات چیست؟
ارز فیات (Fiat Currency)، اسکناس‌ها و سکه‌هایی هستند که در خرید و فروش از آنها استفاده میکنیم. ارزهای فیات همان پولهای رایج کشورهای مختلف هستند. این روزها به جز این ارزها ارزهایی با ماهیت دیجیتالی نیز به‌وجود آمده‌اند، که به آنها ارزهای دیجیتال یا رمزارز می‌گوییم. در این مقاله ما قصد داریم ارزهای سنتی و این ارزهای نوظهور را با یکدیگر مقایسه کنیم.
ارز فیات چیست؟
ارز فیات (پول بدون پشتوانه)، واحد پولی کشورهاست که برخلاف باور عمومی که تصور میکنند این ارزها پشتوانه طلا یا نقره دارند پشتوانه‌ای ندارند. اعتبار این پول‌ها با وضعیت اقتصادی کشورها رابطه‌ی مستقیم دارد و ارزش آنها بستگی به کشوری که ارز فیات را چاپ کرده دارد.
این ارزها در سراسر جهان وسیله‌ی مبادلات تجاری و خرید و فروش‌ها هستند و همچنین مهمترین و مطرح‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌روند.
این ارز جایگزینی برای استاندارد طلا و پول کالایی (کالایی اقتصادی که به‌جای پول استفاده میشود) بوده است.
ارز فیات
چرا ارز فیات جایگزین استاندارد طلا شد؟
در گذشته طلا پشتیبان پول یا ارز فیات بوده است و اندوخته‌ی طلا، موجب ارزش‌گذاری پول هر کشور بود. هر میزان که اندوخته‌ی طلا وجود داشت دولت می‌توانست به نسبت آن، پول تولید کند. این روش اجازه‌ی ورود فاکتورهای اقتصادی دیگر به عرصه ارزش‌گذاری پول رایج کشور را نمی‌داد.
در این شرایط در بحران‌‌های اقتصادی دولت‌های کنترلی بر روی وضعیت نمی‌توانستند داشته باشند و توانایی ایجاد کوچک‌ترین تغییری در شرایط اقتصادی نداشتند.
پس از ورود ارزهای فیات به چرخه اقتصاد کشورها، دولت‌مردان این توانایی را داشتند که در شرایط مختلف کنترل وضعیت را به‌دست بگیرند و ارزش پول را پایین یا بالا ببرند.
آن دسته از کارشناسان که موافق استاندارد طلا هستند؛ مدعی‌اند که اگر اسکناس پشتوانه‌ی فیزیکی داشته باشد، ثبات بیشتری نیز خواهد داشت.
اما مخالفان استاندارد طلا معتقدند، خود فلز طلا نیز هیچ‌گاه ثبات قیمت ندارد و این عدم ثبات بر روی ارزش پول تاثیر منفی خواهد داشت.
مزایای استفاده از ارز فیات:
- کمیاب نمی‌شود
- کم هزینه است
- انعطاف‌پذیر است
- در مبادلات بین‌المللی کاربردی است
- ذخیره کردن آن آسان‌تر است
معایب استفاده از ارز فیات:
- ایجاد تورم
- پیشینه بد
مقایسه ارز دیجیتال و ارز فیات
- تنها وجه اشتراک ارزهای فیات و دیجیتال، نبود پشتوانه‌ی فیزیکی در هر دوی این سیستم‌های پولی است.
- بیشتر رمزارزها در مقدار محدودی تولید میشوند و برای تولید محدود آنها پروتکل‌های خاص مشخص شده است (هاوینگ بیت کوین). سایر آنها نیز برای کنترل این موضوع پروتکل‌‌هایی را تعیین کردهاند که مقابل ایجاد ابر تورم را بگیرند. این امر نقطه‌ی مقابل امکان تولید بی‌رویه ارزهای فیات (عامل اصلی تورم) است.
- برخلاف دلیل پیدایش ارزهای فیات که کنترل بیشتر دولت‌مردان و بانک‌های مرکزی بوده است. کریپتوکارنسی یا رمزارز با هدف عدم تمرکز و کنترل‌زدایی به‌وجود آمده است.
- استفاده از پول فیات بستگی به مرزهای جغرافیایی و پذیرش آن در کشوری دارد که قصد استفاده از آن را کنید. اما پول دیجیتال محدودیت مرزی و جغرافیایی ندارد و در سراسر دنیا مورد پذیرش و استفاده است.
- ارزهای دیجیتال به‌دلیل استفاده از سیستم‌های رمزنگاری در ساختار آنها امنیت بسیار بالایی دارند و امکان جعل، هک و سرقت آنها بسیار پایین است. اما پول فیات به‌راحتی جعل میشود، حساب‌های بانکی قابل هک شدن هستند و این پول‌ها همیشه در معرض سرقت قرار دارند.
- اما مهمترین نکته که تا امروز در رقابت این دو ارز بسیار قابل توجه بوده است؛ میزان بالای پذیرش عمومی ارز فیات در مقایسه با ارز دیجیتال است. افکار عمومی هنوز آن‌چنان که باید و شاید ارزهای دیجیتال را به رسمیت نمی‌شناسد و پول فیات مقبولیت بیشتری دارد.
- مزیت دیگر ارزهای فیات به نسبت نوع دیجیتال آنها نوسانات پایین است. رمزارزها دنیای پر نوسانی دارند؛ از این رو افراد کمتری به سرمایه‌گذاری در این بازار اطمینان میکنند.
صحبت پایانی
هرچند ارزهای دیجیتال در چند سال اخیر جایگاه مناسبی در اقتصاد جهانی پیدا کردهاند، اما هنوز هم ارز فیات رایج‌ترین سیستم مالی در دنیاست. دلار، پوند و یورو با توجه به کشورهای چاپ کننده‌ی آنها که همگی اقتصادهای قدرتمندی دارند؛ هنوز مهمترین رکن فعالیت‌های اقتصادی در گوشه و کنار دنیا هستند. این ارزها هرچند تاریخچه سفیدی ندارند و مشکلات فراوانی تا به اینجا برای کشورهای مختلف و اقتصاد آنها ایجاد کرده اند، اما هنوز هم پذیرش عمومی بیشتری نسبت به ارزهای دیجیتالی دارند.
زمان زیادی می‌برد تا مردم جهان به جای پول‌هایی که قابل لمس هستند، پول‌هایی که فقط کدهای نوشتاری‌اند را بپذیرند. اما آینده‌ی هر دوی این نظام‌های مالی در هاله‌ای از ابهام است و مشخص نیست در سال‌های بعد کفه‌ی ترازوی کدام یک از آنها سنگین‌تر باشد و بتواند بازارهای مالی جهان را تسخیر کند.
دیدگاه شما