الگوی برگشتی سر و شانه

شکل 3- محاسبه‌ی قیمت هدف در الگوی سر و شانه

آشنایی با الگوی سر و شانه

الگوهای زیادی در تحلیل تکنیکال وجود دارند که شناخت آنها می تواند کمک زیادی در جهت انجام تحلیل و تریدهای بهتر باشد. در وبسایت طلاچارت و در بخش ۰ تا ۱۰۰ تحلیل تکنیکال تاکنون با الگوهای زیادی آشنا شده اید. امروز قصد داریم شما را با الگوی سر و شانه آشنا کنیم. پس با طلاچارت همراه باشید…

الگوی سر و شانه از انواع الگوهای برگشتی می باشد. یعنی انتظار داریم که باعث تغییر جهت حرکت فعلی بازار شود. این الگو در دو نوع خلاصه می شود:

• سر و شانه سقف ( Head & Shoulders Top )
• سر و شانه کف ( Head & Shoulders Bottom )

الگوی سر و شانه سقف

این الگو در پایان یک حرکت صعودی رخ می دهد و باعث تغییر جهت بازار و حرکت به سمت نزول قیمت می شود. در الگوی سر و شانه سقف ما شاهد سه قله خواهیم بود. در بین این قله، قله وسط ارتفاع بیشتری نسبت به دو قله قبلی خود دارد که در واقع همان قسمت “سر” الگو می باشد و دوقلو مجاور آن که ارتفاع کمتری دارند، شانه های چپ و راست را تشکیل می دهند.

در تصویر زیر می توانید شکل ساده این الگو را مشاهده کنید.

همانطور که مشاهده کردید، این الگو از الگوی برگشتی سر و شانه الگوی برگشتی سر و شانه یک سر و دو شانه تشکیل می شود که ارتفاع شانه ها تقریبا با هم برابر است. البته گاهی اوقات ممکن است کمی ارتفاع شانه ها همتراز نباشد که در صورت عادی بود این حالت می توان الگوی سر و شانه را قبول کرد. اما توجه داشته باشید که اگر ارتفاع شانه با هم تفاوت غیر عادی داشته باشد، دیگر نمی توان نام سر و شانه را بر آن الگو گذاشت.

حالا مثال هایی از الگوی سر و شانه در چارت واقعی!

مثالی از سر و شانه سقف در تایم فریم ۱ ساعته قیمت جهانی نقره

مثالی از الگوی سر و شانه سقف در تایم فریم روزانه سکه طرح جدید

اما خط چین قرمز رنگ نشانه چیست؟ این خط چین در واقع خط گردن یا Neck Line می باشد و تریگر اصلی ورود به معامله در این الگو، توسط این خط صادر می شود.

چگونه بوسیله این الگو ترید کنیم؟

بسیار ساده است. زمانی که حالت کلی الگو را در چارت پیدا کردید، باید منتظر شکسته شدن خط گردن بمانید. بهتر است شکست خط گردن پرقدرت انجام شود و سایر شرایط یک شکست مناسب را داشته باشد. در صورتی که قیمت با حرکت بسیار سریع و قوی خط گردن را شکست و شما از ورود به پوزیشن جا ماندید، بهتر است منتظر حرکت برگشتی (پولبک) به خط گردن الگو بمانید و سپس وارد پوزیشن شوید. در این حالت ریسک به ریوارد مناسب تری خواهید داشت.

حد زیان و حد سود الگو کجاست؟

حد زیان الگو بالای شانه راست قرار می گیرد. البته نکته ای را می تواند مد نظر داشته باشید. در بعضی مواقع الگوهای سر و شانه ای بوجود می آیند که ارتفاع شانه راست و سر نزدیک است. در این حالت می توانید حد زیان را بالای قسمت سر قرار دهید تا حد ضرر مطمئن تری داشته باشید. چرا که بعضا شاهد شیطنت بانک ها هستیم که با ایجاد یک حرکت نوسانی سریع، استاپ هایی که بالای شانه راست باشند را شکار کرده و مجددا در جهت اصلی و مورد انتظار ما به حرکت ادامه خواهند داد.

بدست آوردن حد سود الگو نیز بسیار ساده است. کافیست فاصله قسمت سر تا خط گردن را اندازه گیری کرده و از مکانی که خط گردن شکسته می شود به سمت پایین اعمال کنید.

فرض کنید در بازار سکه مشغول معامله هستیم و یک الگوی سر و شانه سقف را مشاهده میکنیم که خط گردن را در قیمت ۱٫۱۴۰٫۰۰۰ تومان شکسته است. به عنوان مثال ارتفاع سر تا خط گردن معادل ۳۴۰۰۰ تومان بوده است. بنابراین باید بدانیم که هدف این الگو قیمت ۱٫۱۰۶٫۰۰۰ تومان می باشد. یعنی ۳۴۰۰۰ تومان پایین تر از ۱٫۱۴۰٫۰۰۰ تومان.

در تصویر زیر مثالی را در چارت قیمت جهانی نقره مشاهده می کنید.

الگوی سر و شانه کف

این الگو با نام سر و شانه معکوس نیز شناخته می شود و دقیقا تمام موارد این الگو معکوس حالت سر و شانه سقف می باشند. اما برای درک بهتر شما دوستان، مجددا به بررسی این الگو با تصاویر و مثال های متعدد می پردازیم.

این الگو بعد از یک حرکت نزولی شکل می گیرد و باعث تغییر جهت حرکت بازار به سمت بالا می شود. ساختار این الگو نیز از سه کف تشکیل شده است که کف میانی، عمق بیشتری نسبت به دو کف مجاور خود را دارد و تشکیل دهنده بخش “سر” الگو می باشد. در اینجا نیز خط گردن را با خط چین قرمز مشخص کرده ایم و برای ورود به پوزیشن از این خط و تریگری که صادر می کند استفاده خواهیم کرد.

در تصاویر زیر نمونه هایی از این الگو را در چارت واقعی مشاهده خواهید کرد.

چگونه بوسیله این الگو ترید کنیم؟

پس از تشخیص حالت کلی الگو، باید منتظر شکست خط گردن باشیم. هرچقدر که شکست قوی تر انجام شود بهتر است. همچنین در صورتی که بعد از شکست خط گردن از ورود به پوزیشن جا ماندید، باید منتظر پولبک به خط گردن بمانید تا در آنجا بتوانید با ریسک به ریوارد مناسب تری وارد پوزیشن خرید شوید.

حد زیان و حد سود الگو کجاست؟

حد زیان الگو زیر شانه راست قرار می گیرد. اما برای افرادی که قصد انتخاب حد زیان مطمئن تری دارند، زیر قسمت سر نیز جای مناسبی برای قرار دادن حد زیان می باشد. البته به شرطی که فاصله شانه راست تا سر بیش از اندازه بزرگ نباشد. چون در این حالت ریسک به ریوارد پوزیشن چندان جالب نخواهد بود.

حد سود این الگو نیز برابر با فاصله سر تا خط گردن می باشد که باید از نقطه ای که خط گردن شکسته می شود، به سمت بالا اعمال کنیم.

مثلا فرض کنیم که در چارت طلا جهانی یک الگوی سر و شانه کف پیدا می کنیم. فاصله سر تا خط گردن این الگو ۹ دلار باشد. بنابراین از نقطه که خط گردن به سمت بالا شکسته می شود، باید ۹ دلار به سمت بالا هدف گذاری کنیم.

الگوی سر و شانه چیست و چگونه میتواند معامله را سودآور کند؟

الگوی سر و شانه یک الگوی نموداری برگشتی بوده و بیشتر اوقات در روند های صعودی مشاهده می شود. سر و شانه ها بواسطه سیگنال برگشت روند، نزد معامله گران شناخته شده هستند. در این درس از آموزش فارکس، ما به بحث در مورد الگوهای برگشت روند ادامه می دهیم. ابتدا سرفصل‌های این مقاله را مشاهده کنید.

الگوی سر و شانه چیست؟

الگوی سر و شانه نیز یک آرایش برگشت روند است. این الگو از طریق یک قله (شانه) و سپس یک قله بالاتر (سر) و سپس یک قله پایین تر دیگر (شانه) تشکیل می شود. “خط گردن” با اتصال پایین ترین نقاط دو تغار یا فرورفتگی ترسیم می شود. شیب این خط می تواند افزایشی یا کاهشی باشد. در حالت معمول ، وقتی شیب رو به پایین است، سیگنال صادره قابل اطمینان تر است.

در این مثال، می توان الگوی سر و شانه را به راحتی مشاهده کرد. سر، قله دوم بوده و بالاترین نقطه در این الگو است. دو شانه نیز تشکیل قله می دهند اما ارتفاع آنها از سر فراتر نمی روند. با مشاهده این آرایش، می توان یک سفارش ورود در زیر خط گردن قرار داد. همچنین می توانیم با اندازه گیری نقطه بالای سر تا خط گردن، یک هدف را محاسبه کنیم. این فاصله تقریباً حدی است که قیمت بعد از شکستن خط گردن تا آنجا حرکت می کند.

می بینید که وقتی قیمت به زیر خط گردن می رود حرکتی که انجام می دهد، حداقل به اندازه فاصله سر تا خط گردن است. می دانیم که الان با خود می گویید ، “البته قیمت حتی پس از رسیدن به هدف نیز همچنان به حرکت خود ادامه داده است.” و پاسخ ما این است: “طمع نکنید!“.

الگوی سر و شانه معکوس

اسمش گویای همه چیز است. اساساً یک آرایش سر و شانه است، با این تفاوت که این بار وارونه است. در این الگو یک دره (شانه) تشکیل می شود، و بعد از آن مجدد یک دره پایین تر (سر)، و سپس مجدد یک دره بالاتر (شانه) دیگر تشکیل می شود. این آرایش پس از حرکات ممتد نزولی رخ می دهد.

در اینجا می توانید ببینید که این الگو دقیقاً مانند الگوی سر و شانه است، با این تفاوت که وارونه می شود. در این آرایش، ما یک سفارش ورودی خرید را بالای خط گردن قرار می دهیم. نحوه محاسبه هدف، دقیقاً همانند الگوی سر و شانه است. فاصله بین سر تا خط گردن را اندازه بگیرید و این فاصله تقریباً همان مسافتی است که قیمت پس از شکستن خط گردن حرکت می کند.

می بینید که قیمت پس از شکستن خط گردن به زیبایی بالا رفته است. اگر هدف شما خورد، به سود خود قانع باشید. با این حال، تکنیک های مدیریت سرمایه وجود دارند که با استفاده از آنها می توانید مقداری از سود خود را قفل کرده و در صورت ادامه حرکت قیمت به نفع شما، همچنان معامله خود را باز نگه دارید. بعداً در ادامه مباحث به آنها خواهیم پرداخت.

تنظیم حد ضرر یا استاپ لاس بر مبنای head and shoulder

مانند آنچه در مورد الگوی سقف دوقلو و کف دوقلو گفتیم، در الگوی سر و شانه هم دو روش برای تعیین حد ضرر وجود دارد.

1. قرار دادن حد ضرر بالای شانه راست بعد از شکست خط گردن
2. قرار دادن حد ضرر بالای سطح سر الگو

مشکلی که قرار دادن حد ضرر بالای سر الگو دارد نداشتن نسبت ریسک به ریوارد مناسب است. با توجه به اینکه حد سود شما فاصله سر تا شانه است، اگر حد ضرر را بالای سر قرار دهید نسبت ریسک به ریوارد کمتر از 1:1 خواهد بود که از نظر مدیریت سرمایه مناسب نیست.

الگوی قیمتی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

یکی از مباحث مورد بررسی در دوره هتریک بازارهای مالی مدرسه تحلیل، الگوهای قیمتی تکرارشونده در نمودار قیمتی می‌باشد. از محبوب‌ترین این الگوها، الگوی قیمتی سر و شانه می‌باشد. در این مقاله به بررسی این الگوی قیمتی می‌پردازیم.

الگوی سر و شانه

سر و شانه یک الگوی قیمتی در نمودار است که به عنوان نقطه عطف (چرخش) یک مسیر جدید با سه قله (یا دره) تشکیل می‌شود. دو قله بیرونی از این سه قله دارای ارتفاع تقریباً یکسانی هستند و قله میانی دارای بیشترین ارتفاع می‌باشد. در رابطه با الگوی کف قیمتی، دو دره بیرونی عمق تقریباً برابر دارند و دره میانی عمیق‌ترین می‌باشد. در تحلیل تکنیکال، الگوی سر و شانه به عنوان یک الگوی قیمتی برگشتی در جهت تغییر روند از گاوی به خرسی یا بالعکس توصیف می‌شود.

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال کلاسیک تحت عنوان قابل اعتماد‌ترین الگوی برگشتی قیمتی شناخته می‌شود. این الگو، یکی از چند الگوی اصلی است که در تایم های زمانی مختلف انتهای یک روند را نشان می‌دهد.

درک الگوی سر و شانه

الگوی سر و شانه زمانی شکل می‌گیرد که قیمت یک دارائی به اوج خود می‌رسد و در ادامه برای تشکیل شانه چپ به ابتدای آخرین حرکت رو به بالای خود می‌رسد. سپس، قیمت با رشد قدرتمند، قله قبلی را فتح می‌کند تا سر یا اصطلاحاً بینی الگو تشکیل شود و مجدداً به پایه قیمتی خود برمی‌گردد. در نهایت، قیمت دارائی یک رشد قیمتی دیگر را تجربه می‌کند تا شانه راست خود را تکمیل کند. ولی این رشد قیمتی تنها تا سطح قله اول می‌باشد و دوباره به سطح پایه قیمتی که هم‌اکنون به آن خط گردن گفته می‌شود برمی‌گردد.

راز درون الگوی سر و شانه سقف

ا لگوی سر و شانه از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

1. بعد از یک روند گاوی (صعودی) طولانی، قیمت به یک قله می‌رسد و در ادامه ریزش می‌کند تا تشکیل یک دره دهد.
2. قیمت مجدداً رشد می‌کند تا به طور چشمگیری قله قبل را رد کند و قله جدیدی تشکیل شود و سپس مجدداً ریزش می‌کند.
3. قیمت برای بار سوم رشد می‌کند، ولی این بار تنها تا محدوده قله اول صعود می‌کند و سپس مجدداً وارد فاز ریزش می‌شود.

قله‌های اول و سوم شانه‌های این الگو هستند و قله دوم سر این قله را شکل می‌دهد. خط ناشی از اتصال دره‌های مابین سر و شانه‌ها را خط گردن می‌نامیم.

مسابقه طناب‌کشی

قیمت دارائی‌ها نتیجه یک مسابقه دائمی طناب‌کشی هستند. و اینکه قیمت دارائی‌ها رشد کنند یا دچار ریزش شوند، نتیجه مستقیم تعداد و قدرت افراد هر تیم می‌باشد. کسانی که باور دارند قیمت دارائی‌ها رشد می‌کند، اصطلاحاً روند گاوی (Bulls) هستند. و کسانی که باور به ریزش قیمت دارند را روند خرسی (Bears) می‌نامیم. اگر اکثریت صاحبان یک دارائی روند خرسی را تعقیب کنند، در نتیجه قیمت آن دارائی با فروش این افراد برای جلوگیری از ضرر کاهش می‌یابد. اگر اکثریت افراد دنبال‌کننده روند گاوی باشند، پس قیمت در ازای ورود پول و سرمایه‌گذاران جدید به بازار دارائی برای استفاده از فرصت کسب سود رشد خواهد کرد. الگوی سر و شانه نیز نتیجه یکی از همین درگیری‌های گاوها و خرس‌ها در بازارهای مالی می‌باشد.

سر و شانه وارونه (کف)

برعکس الگوی سر و شانه معمولی که در قله‌ها شکل می‌گیرد، سر و شانه کف می‌باشد که به آن سر و شانه معکوس نیز گفته می‌شود. علت این نامگذاری آن است که سر و شانه‌ها رو به پائین تشکیل می‌شوند تا پایان یک روند نزولی را پیش‌بینی کنند. این الگو زمانی شناسائی می‌شود که رفتار قیمت دارائی ویژگی‌های زیر را از خود نشان دهد:

قیمت به یک کف می‌رسد و رشد می‌کند. قیمت از سطح کف قبلی بیشتر ریزش می‌کند تا کف جدید را شناسائی کند و دوباره رشد می‌کند. در آخر، قیمت با ریزش مجدد به محدوده کف اول، آخرین ریزش خود را انجام می‌دهد و سپس رشد می‌کند. پس از عبور از محدوده قله ایجاد شده پس از کف دوم، می‌توان گفت قیمت از محدوده مقاومت خود عبور کرده است.

رفتار بازار در پشت پرده الگوی سر و شانه

همانند همه الگوهای قیمتی ، قله‌ها و کف‌های الگوی سر و شانه، یک داستان بسیار خاص در رابطه با جنگ بین خرس‌ها و گاوها عنوان می‌کنند. اولین قله حاصل و ریزش پس از آن،‌ نشانه‌ای از تکانه (مومنتوم (Momentum)) رو به زوال روند گاوی فعلی می‌باشد. در تلاش برای حفظ حرکت رو به بالا تا جای ممکن، گاوها برای به حرکت درآوردن قیمت رو به بالا و فراتر از سطح قله قبل تمام تلاش خود را می‌کنند که منجر به ایجاد قله جدید (سر الگو) می‌شود. در این نقطه، همچنان امکان دارد که گاوها بتوانند کنترل بازار را به دست بگیرند و روند صعودی ادامه پیدا کند.

با ریزش مجدد قیمت و رسیدن به سطح زیر قله قبل، مشخصاً خرس‌ها در حال به دست‌گیری کنترل هستند. گاوها یک بار دیگر برای رشد قیمت تلاش می‌کنند، ولی تنها قادر به رساندن قیمت به محدوده قله اول هستند. این شکست در کشف قله جدید، به بازار این سیگنال را می‌دهد که گاوها شکست خوردند و خرس‌ها کنترل بازار را به دست گرفتند. که این اتفاق منجر به ریزش قیمت و تکمیل الگوی برگشتی می‌شود.

نحوه شناسائی الگوی سر و شانه در نمودار قیمت

این الگو از یک شانه چپ، یک سر و یک شانه راست تشکیل می‌شود که فرم کلی الگو را با سه قله نمایان می‌کند که قله میانی بلند‌ترین آن‌هاست. شانه چپ با ریزش قیمت تا کف قیمتی ایجاد می‌شود که با رشد مجدد قیمت همراه است. سر پس از ریزش مجدد قیمت برای تشکیل کف جدید ایجاد می‌شود. شانه راست وقتی ایجاد می‌شود که قیمت آخرین رشد خود را انجام می‌دهد و با ریزش قیمت تکمیل می‌شود.

الگوی سر و شانه نشان‌دهنده چیست؟

سر و شانه تغییر روند قیمتی از گاوی به خرسی و بالعکس را شناسائی می‌کند و با تکمیل شدن خود، سیگنال اتمام روند فعلی را اعلام می‌کند. سرمایه‌گذاران این الگو را یکی از قابل اعتمادترین الگوهای برگشت روند در نظر می‌گیرند.

چگونه می‌توان از سر و شانه قیمتی برای اتخاذ تصمیمات معاملاتی استفاده کرد؟

معمول‌ترین الگوی برگشتی سر و شانه و ساده‌ترین نقطه ورود الگوی سر و شانه، در زمان خروج قیمت از خط گردن پس از تشکیل شانه راست می‌باشد که در این حالت، حد ضرر قله (یا کف) شانه راست می‌باشد. حد سود این معامله اختلاف قیمتی بین بالاترین تا پائین‌ترین سطح الگو از نقطه خروج از خط گردن می‌باشد. این سیستم بی‌نقض نیست، ولی می‌تواند یک روش معاملاتی براساس حرکات منطقی قیمت باشد.

شکست خط گردن و حرکت برگشتی

در الگوی سر و شانه سقف، خط گردن از اتصال دو کف موجود بین سه قله به وجود می‌آید که در اکثریت موارد خطی با شیب ملایم رو به بالا یا کاملاً صاف می‌باشد و موارد بسیار نادری از خط گردن با شیب نزولی در الگوی سر و شانه سقف وجود دارد. این قضیه در سر و شانه کف برعکس می‌باشد و در اکثر موارد خط گردن ناشی از اتصال دو قله مابین سه کف موجود، شیب کند نزولی یا خنثی دارد و به ندرت شیب صعودی پیدا می‌کند.

خط گردن ماهیت خط روند دارد و شکست آن، همانند شکست خط روند، نشانه‌ای از تغییر روند می‌باشد که در کنار الگوی سر و شانه این نشانه تقویت می‌شود. علاوه بر شکست خط گردن، به دلیل شیب کم این خط، احتمال عبور قیمت از آخرین کف ایجاد‌شده به طور همزمان با شکست خط گردن وجود دارد که در نمودارخوانی نشانه‌ای از تغییر روند از صعودی به نزولی و یا بالعکس می‌باشد.

معمولاً پس از شکست خط گردن، یک حرکت برگشتی تحت عنوان پولبک (Pullback) به خط گردن انجام می‌شود که برای معامله‌گران فرصت انجام یک معامله جذاب را فراهم می‌کند. افرادی که در شکست اولیه خط گردن از بازار جا ماندند، در این لحظه می‌توانند اقدام به ورود کنند و یا برای ورود دوم با تغییر حد ضرر قبلی اقدام الگوی برگشتی سر و شانه کنند.

نکته: حجم معاملات در الگوی سر و شانه تأثیر فراوانی دارد. به طوری که در هنگام شکست خط گردن (که معمولاً با افزایش چشمگیر حجم همراه است)، در صورتی که حجم معاملات بیش از اندازه باشد، احتمال وقوع پولبک کاهش می‌یابد. زیرا بازار اشتیاق زیادی برای ورود به روند جدید دارد. همچنین در طی الگوی سر و شانه در حرکات همراستای روند قبل، حجم معاملات از چپ به راست مرتباً کاهش می‌یابد.

مراحل تشکیل الگوی سر و شانه سقف

1. وجود روند صعودی قابل توجه پیشین.
2. شانه چپ با حجم سنگین به همراه یک ریزش قیمتی بعد از آن.
3. صعود رالی‌وار و فتح قله جدید با حجم سبک‌تر.
4. ریزش قیمت پائین‌تر از سطح قله شانه چپ و رسیدن قیمت به محدوده کف قیمتی قبل.
5. صعود سوم به قصد تشکیل شانه راست با کاهش چشمگیر حجم که قادر به فتح الگوی برگشتی سر و شانه قله قبل (سر الگو) نمی‌باشد.
6. ثبت آخرین قیمت معاملاتی در زیر خط گردن.
7. بازگشت به خط گردن و در ادامه ریزش قیمت و تشکیل کف‌های جدید پائین‌تر (روند نزولی).

جمع‌بندی

کلیات الگوی قیمتی سر و شانه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت. این الگو یکی از محبوب‌ترین الگوهای مورد استفاده توسط فعالان بازار سرمایه از بین الگوهای قیمتی کلاسیک می‌باشد. لازم به ذکر است که سیستم معاملاتی دقیق‌تری برای معامله این الگوی قیمتی در دوره هتریک بازارهای مالی مدرسه تحلیل معرفی و آموزش داده می‌شود.

منابع

Murphy, John J. Technical Analysis of the Financial Markets: A Comprehensive Guide to Trading Methods and Applications. United Kingdom: New York Institute of Finance, 1999.

الگوهای سر و شانه در تحلیل تکنیکال

برای فهم الگوهای سر و شانه در تحلیل تکنیکال در ابتدا لازم است بدانیم الگو چیست؟ الگوها (patterns) شکل‌های متمایزِ ایجاد‌شده توسط توالی داده‌ها روی یک نمودار هستند. در تحلیل تکنیکال یک الگو حاوی خطوطی است که در طی فراز و فرودهای قیمت، از اتصال نقاط تکرارشونده‌ی قیمت همچون قیمت‌های بسته‌شدن یا سقف و کف‌ها در یک دوره زمانی خاص شکل می‌گیرد.
الگوهای قیمت (price pattern) یا الگوهای نمودار (chart patterns)، حاصل مطالعه‌ی توالی چندین نمودار صعودی و نزولی قیمت در یک دوره‌ی زمانی بلندمدت‌تر هستند که رفتاری تکرارشونده را نشان می‌دهند. در معاملات بازارهای سهام و کالا، مطالعات الگوی برگشتی سر و شانه انواع الگوی نمودار نقش زیادی در تحلیل تکنیکال و پیش‌بینی روند قیمت‌ها ایفا می‌کند. وقتی داده‌های قیمت به‌صورت گرافیکی روی نمودار قیمت – زمان پیاده‌سازی می‌‌شوند، معمولاً الگویی از حرکات آن مشاهده می‌شود که به‌طور طبیعی رخ داده و در طول یک دوره تکرار شده است که بر اساس آن رفتار تکراری، می‌توان روند حرکت بعدی قیمت‌ها را پیش‌بینی نمود. الگوهای نمودار حاوی سیگنال‌های معکوس (برگشتی) یا ادامه‌دهنده هستند. در ادامه با یکی از انواع الگوهای برگشتی (معکوس) که معروف‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها هم هست آشنا می‌شویم.

الگوی سر و شانه‌ای چیست؟

شاید شناخته‌شده‌ترین الگوی برگشتی، الگوی سر و شانه (head and shoulders pattern) باشد. از آنجا که الگوی سر و شانه بازگشت از یک روند را نشان می‌دهد، پس قبل از شکل‌گیری الگو، لازم است یک روند واضح وجود داشته باشد تا الگو بتواند برای پیش‌بینی برعکس شدن آن روند، اعتبار کافی حاصل کند. برای تشخیص الگوی سر و شانه، لازم است روند اولیه، یک روند صعودی باشد که پس از مدتی نوسان و توقف، به روند نزولی تبدیل شده باشد. در مقاله‌ای دیگر، درباره‌ی الگوی سر و شانه‌ای برعکس (inverse head and shoulders pattern) نیز که در آن، پیش از شکل‌گیری الگو، روند نزولی بوده و سپس صعودی شده است، صحبت خواهیم نمود.

الگوی سر و شانه‌ای از سه بخش تشکیل شده است: شانه‌ی چپ، سر و شانه‌ی راست؛ حجم نیز یک ویژگی مهم در تفسیر این الگو محسوب می‌شود. نمونه‌ی استاندارد این الگو را در شکل 1 مشاهده می‌نمایید.

شکل 1- نمونه‌ای از الگوی سر و شانه از انواع الگوهای برگشتی

شانه‌ی چپ در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

این قسمت از الگو یک رالی (rally) قوی را نشان می‌دهد که ابتدا شیب آن نسبت به روند صعودی پیش از شروع الگو، تندتر و حجم معاملات سنگین‌تر است و سپس به همان سطح قیمتی که از آنجا شروع شده بود، بازمی‌گردد، در نتیجه یک V برعکس (شبیه عدد 8) تشکیل می‌شود، اما در این قسمت حجم معاملات سبک‌تر است.

سر در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

سقف روند صعودی قیمت‌ها در قسمت سر الگو، یک پله بالاتر از سقف شانه‌ی چپ است. در ادامه‌ی فراز و فرود شانه‌ی اول، رالی قیمت‌ها سهم را با تفاوت قابل‌توجهی، به سطحی بالاتر از شانه‌ی چپ می‌رساند تا به‌وضوح سقف‌های بالاتری (higher high) نسبت به سقف‌های قبلی، در نمودار قیمت ظاهر شود. بااین‌حال، حجم معاملات معمولاً در این رالی کمتر از آن است که در نیمه‌ی اول (روند صعودی) شانه‌ی چپ تجربه شده بود.

وقتی رالی دوم نیز با افول مواجه شود، با کاهش قیمت‌ها در همان نقطه‌ی شروع شانه‌ی چپ، پایان می‌یابد؛ به این سطح قیمت، گردن (neckline) می‌گویند. در این نقطه، کف قیمت گاه حتی پایین‌تر از خط کف‌های روند صعودی سر و شانه خواهد بود – خطی که از اتصال کف‌های قبلی روند صعودی ایجاد شده است. تشکیل قسمت سر الگو، اولین سیگنالی است که نشان می‌دهد احتمالاً رالی رو به پایان است و ممکن است روند بازگشتی آغاز شده باشد.

شانه‌ی راست در الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

شانه‌ی راست تصویر آینه‌ای (یا نزدیک به تصویر آینه‌ای) از شانه‌ی چپ است، اما با حجم معاملات کمتر که نشان‌دهنده‌ی تمایل کمتر سرمایه‌گذاران برای خرید و آگاهی آنان از رو به اتمام بودن روند صعودی است. در این نقطه قیمت تقریباً تا همان سطوح سقف تجربه‌شده در شانه‌ی اول افزایش می‌یابد، اما این رالیِ آخر، قیمت‌های پایین‌تری (lower highs and lower lows) نسبت به رالی قبلی که قسمت سر الگو را تشکیل داده بود، تجربه خواهد نمود، در نتیجه خط حمایت شکسته شده، نهایتاً قیمت به زیر خط گردن نزول خواهد کرد؛ به این نقطه، نقطه‌ی شکست (breakout) می‌گویند.

نکات تشخیص الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

یک تحلیل‌گر به‌ندرت می‌تواند یک الگوی سر و شانه‌ی کاملاً شکل‌یافته را مشاهده نماید. حالات ناقص‌تر این الگو ممکن است به‌جای یک سر و دو شانه در دو طرف، شامل دو قله روی شانه یا روی سر باشند؛ اما درهرحال، قسمت سر باید به سطح قیمت بالاتری نسبت به هر دو شانه برسد، درحالی‌که شانه‌ها باید تقریباً متقارن باشند تا این الگو تشخیص داده شود.

از نظر سطح قیمت خط گردن نیز، اولین رالی باید از این سطح آغاز شود و شانه‌ی چپ (left shoulder) و سر (head) نیز باید در سیر نزولی‌شان، تقریباً به همین سطح بازگردند؛ اما خطوط گردن ممکن است همیشه هم خطوط کاملاً افقی را تشکیل ندهند بلکه خط گردن اندکی شیب‌دار باشد، یعنی کف‌های تجربه‌شده دقیقاً مشابه هم نباشند؛ در شکل زیر نمونه‌ای از این حالت را مشاهده می‌نمایید. شاید این اَشکال ناقص، کار تطبیق آن را با الگوی سر و شانه (و یا سایر الگوهای تکنیکال) برای تحلیل‌گران کمّی یا ابزارهای تحلیل‌گر دشوار سازد، اما مغز انسان می‌تواند این الگو را – حتی اگر ناقص شکل گرفته باشد – تشخیص دهد.

نحوه‌ی کار با الگوی سر و شانه‌ای در تحلیل تکنیکال

همان گونه که اشاره کردیم، حجم معاملات در تجزیه‌وتحلیل الگوهای سر و شانه عنصر مهمی است. تجربه‌ی یک سقف جدید قیمت در قسمت بالای سر بدون افزایش در حجم معاملات، نشان‌دهنده‌ی کاهش تعداد مشارکت‌کنندگان در بازار صعودی است و این یعنی به‌زودی بر اساس کاهش تقاضا، قیمت‌ها نزولی خواهد شد. هنگامی که یک شاخص (مثلاً قیمت) در حال افزایش (یا کاهش) است، اما شاخص دیگر (مثلاً حجم) آن‌گونه نیست، به این وضعیت واگرایی (divergence) می‌گویند. در وضعیت واگرایی، شانه‌ی سمت راست (جایی که تقریباً یک‌سوم پایانی الگو است)، حجم معاملات کمتری خواهد داشت که نشان می‌دهد علاقه یا تقاضا کاهش‌یافته، به‌زودی با افزایش عرضه‌، بازار شاهد کاهش قیمت و آغاز روند نزولی خواهد بود.
هنگامی که الگوی سر و شانه شکل گرفت و کامل شد، انتظار می‌رود که قیمت سهم از سطح خط گردن پایین‌تر آید. در اینجا تحلیل‌گران تکنیکال تمایل دارند از قواعد فیلترینگ استفاده کنند تا مطمئن شوند آیا شکست واضحی در خط گردن رخ داده است یا خیر.

این فیلترینگ ممکن است به شکل توقف معامله تا زمانی باشد که قیمت به سطح معنی‌داری به زیر خط گردن سقوط کند (معمولاً بین 3 تا 5 درصد) یا به شکل درنظرگرفتن یک محدوده‌ی زمانی برای باقی‌ماندن قیمت زیر خط گردن پیش از اقدام به معامله‌ی مجدد؛ وقتی از نمودار قیمت روزانه استفاده می‌شود، این قاعده ممکن است شامل چند روز تا یک الگوی برگشتی سر و شانه هفته باشد. قیمت‌ها اغلب طی جهشی به سطح خط گردن بازمی‌گردند، حتی اگر از سطوح فیلتر (3 تا 5 درصد پایین‌تر) هم بیشتر کاهش یافته باشند؛ بااین‌حال، قیمت‌ها معمولاً روی خط گردن یا اطراف آن متوقف می‌شوند. خط گردن یک سطح حمایتی (support level) است که تحت‌تأثیر اصل قطبیت (polarity principle) اگر یک سطح حمایت شکسته شد (breakout)، همان سطح قیمت، از آن ‌پس به یک سطح مقاومت (resistance level) تبدیل می‌شود.

تعیین قیمت هدف (Price target) با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

مانند همه الگوهای تکنیکال، الگوی سر و شانه باید از منظر روند بلندمدت قیمت اوراق بهادار تحلیل شود. رالی‌ای که قبل از شکل‌گیری الگو اتفاق افتاده، باید آن‌قدر بزرگ باشد که چیزی برای معکوس شدن و تشکیل یک قله وجود داشته باشد. هرچه این رالی قوی‌تر و قله‌ی شکل‌گرفته بارزتر باشد، احتمال بازگشت شدیدتر و چشمگیرتر نیز وجود خواهد داشت. هنگامی که خط گردن شکسته شد (یعنی پس از نزول قیمت در پایان شانه ی راست)، این احتمال وجود دارد در این فراز و فرود رالی‌وار، قیمت سهم به همان میزان که از خط گردن (neckline) تا بالای سر (top of the head) افزایش داشته است (مثلاً از 350 تومان تا 650 تومان)، به همان میزان هم افت داشته باشد (یعنی از 350 تومان 50 تومان).

با این ‌حال، اگر رالی ابتدایی (پیش از شروع الگو) با قیمتی بالاتر از خط گردن شروع شده باشد، بعید است که اصلاح، قیمت را از همان سطح قیمتِ آغازین پایین‌تر بیاورد. از آنجایی‌ که شکل‌گیری الگوی سر و شانه یک الگوی نزولی (bearish indicator) است (یعنی طی این الگو تحلیل‌گر انتظار دارد روند صعودیِ ایجاد‌ شده‌ی قبلی پایان یابد و یک روند نزولی آغاز شود)، تحلیل‌گر تکنیکال به دنبال کسب سود کوتاه‌مدت از سهم مورد تحلیل است.

کسب سود از الگوی سر و شانه

هنگام تلاش برای کسب سود از الگوی سر و شانه، تحلیل‌گر تکنیکال برای تعیین قیمت هدف اغلب از تفاوت بالاترین قیمت تجربه شده در سر و پایین‌ترین قیمت تجربه شده در خط گردن استفاده می‌کند؛ بدین ترتیب این حدفاصل، میزانی است که تحلیل‌گر تکنیکال پیش‌بینی می‌کند قیمت به میزان مشابه کاهش یابد، پس عدد به‌دست‌آمده به‌عنوان قیمت هدف، موقعیتی است که سرمایه‌گذاری باید در آن بسته شود. قیمت هدف در الگوی سر و شانه به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
قیمت هدف = قیمت روی خط گردن – (بالاترین قیمت در قسمت سر – پایین‌ترین قیمت در خط گردن)

شکل 3- محاسبه‌ی قیمت هدف در الگوی سر و شانه

در شکل 3 می‌بینیم بالاترین قیمت در قسمت سر 37 دلار و پایین‌ترین قیمت روی خط گردن 27 دلار است و اختلاف این دو 10 دلار.
بنابراین تحلیل‌گر تکنیکال انتظار دارد پس از پایان الگو، قیمت به میزان 10 دلار زیر خط گردن یعنی به 17 دلار کاهش یابد، پس قیمت هدف برای بستن معامله عبارت است از: 27 دلار – (37 – 27 دلار) = 17 دلار

یک تمرین برای تعیین قیمت هدف با الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

فرض کنید یک تحلیل‌گر تکنیکال قصد دارد به وسیله‌ی تفسیر الگوی سر و شانه پایین‌ترین قیمت سهام شرکتی را تخمین بزند تا آن را مبنای خرید آن سهم در کف قیمت قرار دهد. وی معتقد است که نمودار قیمت سهام این شرکت در شش ماه گذشته الگوی کلاسیک سر و شانه را نشان می‌دهد. در این الگو قیمت سهم در قسمت سر به اوج خود یعنی 108 دلار رسید؛ وی با توجه ‌به نوسانات قیمت و نقطه‌ی آغاز روند صعودی اولیه، خط گردن را روی 79 دلار تشخیص می‌دهد. امروز، سهام به قیمت 78 دلار بسته شده است. به نظر شما بر اساس الگوی سر و شانه، این تحلیل‌گر چه قیمتی را به‌عنوان قیمت هدف برای خرید مجدد در کف قیمت برآورد می‌کند؟
پاسخ: این تحلیل‌گر قیمت خط گردن را 79 دلار آمریکا تخمین زده است، پس 108 دلار (higher high) منهای 79 دلار (lower low) برابر است با 29 دلار؛ بنابراین قیمت هدف او 79 دلار منهای 29 دلار یعنی روی 50 دلار برآورد می‌شود. این تحلیل‌گر تلاش می‌کند سهم را به قیمت امروز 78 دلار بفروشد و پیش‌بینی می‌کند که اگر در محدوده‌ی 50 دلار (قیمت هدف) در موقعیت خرید (closing the position) باشد، به‌ازای هر سهم (بدون احتساب هزینه‌های معامله) سود 28 دلاری به دست خواهد آورد.

همچنین اگر مایل هستید تا این مفهوم را به زبان مرجع مطالعه کنید، می‌توانید از سایت investopedia دیدن کنید.

جمع‌بندی آکادمی دانایان از الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال

در تشخیص الگوها به دنبال مشاهده‌ی شکلی ایده‌آل از الگوی مد نظر خود نباشید. الگوها صرفاً جهت تخمین رفتار بازار هستند و تنها ابزاری برای حدس زدن؛ نتایج حاصل از تفسیر الگوها را نمی‌توان قطعی و تضمین شده فرض کرد حتی گاه ممکن است از داده‌های بعدی متوجه شوید الگو را به ‌اشتباه تشخیص داده‌اید. هنگام تفسیر الگوها نیم‌نگاهی نیز به تجربیات قبلی خود و اطلاعات بنیادی داشته باشید و تنها معیار تصمیم‌گیری خود را مبتنی بر تفسیر الگوها قرار ندهید.
در تفسیر الگوها برای تعیین قیمت هدف خرید یا فروش، باید این نکته را مد نظر قرار داد که افراد زیادی چون شما در حال تشخیص و تفسیر الگو هستند و همین رفتار دسته‌جمعی یکسان و هم‌زمان می‌تواند بر عرضه و تقاضا و رفتار قیمت تأثیرات پیش‌بینی نشده‌ای داشته باشد که روند کلاسیک الگو را تغییر دهد؛ بنابراین بهتر است فارغ از ترس و طمع، اندکی پیش از رسیدن بازار به قیمت هدف واکنش نشان داده، معاملات خود را ببندید تا دچار نوسانات هیجانی بازار نگردید.

آشنایی با الگوی برگشتی سر و شانه در تحلیل تکنیکال | بیدارز

بسیاری از الگوهای برگشتی دیگر فقط تغییرات سر و شانه ها هستند و به توضیح گسترده ای نیاز ندارند. این الگوی برگشت بزرگ، مانند سایرین، اصلاح بیشتر مفاهیم روند گفته شده در مقاله مفاهیم بنیادی روند است. وضعیت را در روند صعودی با امواج بالای روند تصور کنید، جایی که تعدادی قله و فرورفتگی صعودی به تدریج شروع به افول می کنند. در این مدت نیروهای عرضه و تقاضا در تعادل نسبی قرار دارند.

پس از اتمام این مرحله، سطح حمایت افقی بین سقف و کف شکسته شده و روند نزولی جدیدی برقرار می شود. این روند نزولی جدید اکنون قله ها و فرورفتگی های نزولی دارد. بیایید ببینیم که چگونه این سناریو روی سر و شانه به وقوع می پیوندد.

حجم آن با افزایش قیمت به سقف اوج جدید می رسد که طبیعی است. شیب اصلاحی به سمت نقطه b با حجم بالاتری همراه است که همین همان انتظار می رود. در نقطه C یک چارتيست باهوش ممکن است متوجه شود که حجم در روند افزایشی که از نقطه ی a شروع کمی کمتر از قبلی است. این تغییر به خودی خود مهم نیست، اما در خاطر یک تحلیل گر می ماند. سپس قیمتها به نقطه ی D کاهش می یابند و اتفاق نگران کننده ای رخ میدهد. این کاهش در سقف A در بالاترین سطح قله ی قبلی قرار دارد.

کاهش قیمت در نقطه A، نسبت به واکنش قبلی در نقطه B، هشدار دیگری است مبنی بر اینکه ممکن است با روند صعودی اشتباه پیش برود. بازار بار دیگر به نقطه E می رسد، این بار حتی با حجم کمتری نیز این امر ممکن است و در نقطه C قادر به رسیدن به اوج قبلی نیست. برای ادامه روند صعودی، هر نقطه باید از نقطه ی اوج قبلی فراتر رود. عدم موفقیت در نقطه E برای رسیدن به نقطه ی اوج قبلی در نقطه C، نیمی از ملزومات روند نزولی جدید را برآورده می کند؛ یعنی قله های نزولی.

در نمودار بالا مثالی از نمودار سر و شانه های الگوی برگشتی سر و شانه چپ و راست (نقاط A و E) ارتفاعی برابر دارند. سر نقطه C از هر دو شانه بلندتر است. به کم شدن حجمها در هر پیک دقت کنید. الگو در نزدیکی زیر خط گردن کامل شده است (خط شماره ی ۲) کمترین هدف قیمت فاصله عمودی بعد از شکست، مقدار عمودی فاصله سر از خط گردن است. معمولا بعد از شکست، برگشتی به خط گردن مشاهده می شود، ولی سهم موفق به شکستن الگوی برگشتی سر و شانه خط گردنی که قبلا آن را یک بار شکسته است نمی شود.

در این زمان، خط اصلی بالا (خط ۱) شکسته شده است، معمولا در نقطه D، سیگنال خطر دیگری را تشکیل می دهد؛ اما علی رغم همه این هشدارها، تمام آنچه در این مرحله میدانیم این است که روند از حالت بالارونده به حالت مستقیم تغییر کرده است. این ممکن است دلیل کافی برای نقد کردن خریدها در موقعیت های طولانی باشد، اما لزوما برای توجیه فروش کافی نیست.

شکستن خط گردن و کامل شدن الگو

در این زمان، یک خط روند صاف تر می تواند در زیر دو سطح واکنشی آخر (نقاط B و D) کشیده شود که به آن خط گردن گفته می شود (نگاه کنید به خط ۲). این خط به طور کلی دارای شیب صعودی کمی در صدر است (گرچه گاهی اوقات افقی است و در بیشتر موارد، به سمت پایین الگوی برگشتی سر و شانه کج می شود). عامل تعیین کننده در کیفیت بالای سر و شانه ها شکست قطعی گردن است.

بازار اکنون در کف نقاط B و D نوسان کرده است، در نقطه D تحت حمایت قرار گرفته است و نیاز به قله ها و فرورفتگی نزولی جدید را پشت سر گذاشته است. روند نزولی جدید اکنون سقف و کف کاهشی دارد که نقاط C، D، E و R هستند، با این حال، افزایش شدید حجم الگوی برگشتی سر و شانه معاملات در این سیر نزولی، در مراحل ابتدایی بالای بازار مهم نیست.

حرکت برگشت

اغلب یک حرکت برگشتی به صورت جهش به سمت بالاتر از خط گردن یا تا نقطه ی پایین قبلی یعنی نقطه d رخ می دهد. معمولا یک حرکت برگشتی ایجاد می شود که هردو در حال حاضر به مقاومت روند تبدیل شده اند.

حرکت برگشتی همیشه اتفاق نمی افتد، یا بعضی اوقات فقط همراه با یک جهش بسیار جزئی است. حجم ممکن است به تعیین اندازه این جهش کمک کند. اگر شکست اولیه ی خط گردن در معاملات بسیار سنگین باشد، شانس حرکت بازگشت کاهش می یابد زیرا افزایش فعالیت نشان دهنده فشار نزولی بیشتر است.

حجم کمتر معاملات در شکسته شدن اولیه خط گردن باعث افزایش احتمال بازگشت می شود. با این وجود، این جهش گویی باید در هنگام معاملات با حجم کمتر قرار داشته باشد و ازسرگیری مجدد روند نزولی جدید باید با حجم معاملات بیشتری همراه شود.

آنچه که مستند است، سه قله کاملا تعریف شده است. قله میانی (سر) کمی بالاتر از هر دو شانه (نقاط A و E) است. این الگو تا زمانی که خط گردن به طور قاطع شکسته نشود، کامل نیست. در اینجا دوباره، معیار نفوذ ۱-۳ (درصد) برای ما ملاک است. با این وجود تا زمانی که جهت نزولی خط گردن شکسته نشود، همیشه این احتمال وجود دارد که الگوی واقعی سر و شانه وجود نداشته باشد و صعود ممکن است در برخی از نقاط از سر گرفته شود.

سر و شانه های کف و معکوس

نمودار سر و شانه کف یا معکوس گاهی مانند تصویر نمودار سر و شانه سقف در آینه ایجاد می شود. همان طور که در شکل زیر می بینید سه موج نزولی مهم یا سه فرورفتگی وجود دارد. قسمت سر کمی از دو حفره دیگر عمیق تر است. در این الگو هم شکسته شدن خط گردن برای تکمیل الگو لازم است و تکنیک های محاسبه قیمت های هدف مانند الگوی سر و شانه سقف می باشد. تنها تفاوت کف این است که تمایل بیشتری برای بازگشت به سمت خط گردن بعد از موج نزولی وجود دارد.

حجم نقش بسیار مهمی در شناسایی و تکمیل سر و شانه ها ایفا می کند. این نکته به طور کلی در مورد تمام الگوها صادق است. پیش تر بیان شد که بازارها به اصطلاح تمایل دارند به جهت وزن خودش بیفتد. در کف بازار برای شروع روندهای افزایشی جدید به فشار در خرید است که در حجم معاملات منعکس می شود.

نمودار سر و شانه کف. خط گردن شیب ملایمی دارد. بعد از شکسته شدن خط گردن همان طور که شکل (فلش) مشاهده می شود ممکن است برای مدت کوتاهی رخ بدهد ولی موقتی است و به زودی روندصعودی خواهد شد. راه حرفه ای تر برای بررسی این تفاوت است که هر بازار فقط پس از یک دورهی رکود می تواند نزول داشته باشد. الگوی حجم در کف بسیار شبیه به الگوی موجود در قسمت نیمه اول سقف است؛ یعنی حجم در سر کمی سبک تر از مقدار موجود در شانه چپ است.

با این حال موجی که از سر شروع می شود، باید نه تنها افزایش فعالیت تجارت را نشان دهد، بلکه میزان حجم آن باید بیشتر از آنی که شانه سمت چپ دارد را داشته باشد. شیب به شانه سمت راست باید روی حجم بسیار کم معاملات باشد. نقطهی بحرانی در اینجا از طریق عبور از گردن رخ می دهد. اگر این شکست واقعا اتفاق بیفتد، این سیگنال باید با حجم شدید معاملات همراه باشد.

این نقطه جایی ست که در آن کف اختلاف زیادی با سقف دارد. در کف زیاد بودن حجم معاملات به طور واضح یک عامل اساسی برای تکمیل الگوی واقعیست. حرکت بازگشت در کف بسیار متداول تر است و با حجم کمتری از معاملات همراه است. همچنین برای شروع یک روند صعودی باید حجم سنگینی از معاملات وجود داشته باشد. روش اندازه گیری دقیقا شبیه به سر و شانه سقف است.

شیب خط گردن

خط گردن در سقف معمولا کمی به سمت بالا شیب دارد. با این حال، گاهی اوقات، افقی است. در هر صورت، تفاوت زیادی ایجاد نمی شود. هرازگاهی، خط گردن سقف به سمت پایین شیب می یابد. این شیب نشانه ضعف بازار است و معمولا با شانه سمت راست ضعیف همراه است.

تحلیل گر منتظر شکستن خط گردن برای شروع یک موقعیت فروش است که در اینجا باید کمی بیشتر صبر کند، زیرا شیب خط کاهشی خیلی دیرتر اتفاق می افتد، یعنی بعد از اینکه بخش زیادی از حرکت انجام شده است. برای الگوهای پایه، بیشتر خط گردن ها دارای شیب نزولی اندک هستند. خط گردن صعودی نشانه قدرت بیشتر بازار است، اما همان اشکال در دادن سیگنال اخطار دیرهنگام وجود دارد.

الگوی سر و شانه مرکب

گاهی اوقات تغییر در الگوی سر و شانه ها رخ می دهد که به آن الگوی پیچیدهی سر و شانه ها گفته می شود. اینها الگویی هستند که ممکن است دو سر یا دو شانه چپ و راست وجود داشته باشد. این الگوها متداول نیستند، اما همان پیامدهای پیش بینی شده را دارند. یک نکته مفید در این زمینه، گرایش شدید به تقارن در الگوی سر و شانه ها است. این بدان معنی است که وجود یک شانه چپ از وجود یک شانه ی راست حکایت می کند.

تاکتیک ها

تاکتیک های بازار نقش مهمی در کلیه معاملات دارند. معامله گران فنی دوست ندارند قبل از شروع موقعیت جدید منتظر شکستن خط گردن باشند. همان طور که در شکل نشان داده شده است، معامله گران پرتکاپو، با اعتقاد به اینکه آنها به طور صحیح یک سر و شانه ها را شناسایی کرده اند، در طول شکل گیری شانه راست، شروع به کاوش می کنند.

ممکن است آنها با اولین اخطار خرید بعد از اتمام روند کاهشی وارد بازار شوند. برخی مسافت رالی را از قسمت پایین سر نقاط C تا D اندازه گیری می کنند و سپس در سطح برگشتی ۵۰ درصد یا ۶۶ درصد شروع به خرید می کنند. با این وجود سایرین روند نزولی را در کنار کاهش نقاط D به E ترسیم می کنند و با اولین روند صعودی خرید را شروع می کنند.

با این حال از آنجایی که قاعده تقارن وجود دارد. برخی ممکن است زمانی که شانه راست به اندازه ی شانه چپ پایین آمد در کف خرید کنند. بسیاری خریدهای زودهنگام را زمانی که شانه راست در حال شکل گیری است انجام میدهند. اگر بررسی ها دقیقا نشان دهند که روند، فرصت های پرسودتری را پیش رو دارد می توان هنگام نفوذ به خط گردن یا در حرکت برگشتی به خط گردن خریدها را بیشتر کرد.

الگوهای سر و شانه ی شکست خورده

هنگامی که قیمت ها از خط گردن حرکت کرده و الگوی سر و شانه ها را تکمیل کردند، قیمت ها نباید دوباره از خط گردن عبور کنند. در بالای صفحه، هنگامی که خط گردن بر روی خط نزولی شکسته شد، هرگونه بازگشت بالای خط گردن هشدار جدی است مبنی بر اینکه اخطار اولیه احتمالا اشتباه بوده است. سر و شانه های شکست خورده. این نوع الگو از حالت سر و شانه های معکوس کلاسیک خارج می شوند، اما در برخی از مراحل توسعه آن (قبل از شکستن خط گردن یا دقیقا پس از آن)، قیمت ها روند اصلی خود را از سر می گیرند.

در شکل بالا تاکتیک در یک الگوی سر و شانه. خیلی از خریداران هنگامی که شانه راست در حال شکل گیری است خرید را شروع می کنند، گاهی زمانی که ۵۰ درصد یا ۶۶ درصد از رالی قبل، یعنی فاصلهC تا D یعنی روند نزولی در شانه به اندازه نقطه اول که در اینجا خریدارانی وارد بازار می شوند و همه اینها فرصت های زودهنگام ورود به بازار است.

در اینجا دو درس مهم وجود دارد. مورد اول این است که هیچ یک از این الگوهای نمودار عصمت نیستند. آنها بیشتر اوقات کار می کنند، اما نه همیشه. درس دوم این است که معامله گران فنی همیشه باید علائمی را که می گویند تحلیلشان اشتباه بوده را دریافت کنند. یکی از کلیدهای بقا در بازارهای مالی، کوچک نگه داشتن ضررهای تجاری و خروج سریع تر از ضرر تجارت است. یکی از بزرگترین مزایای تحلیل نمودار، توانایی آن در هشدار سریع به معامله گر با توجه به این واقعیت است که وی در طرف اشتباه بازار قرار دارد. توانایی و تمایل به سرعت تشخیص خطاهای تجاری و اقدام سریع دفاعی، خصوصیاتی هستند که در بازارهای مالی مورد توجه قرار نمی گیرند.

سر و شانه ها به عنوان یک الگوی تحکیمی

قبل از حرکت به الگوی قیمت بعدی، یک نکته پایانی در این مسئله وجود دارد که باید به آن بپردازیم. ما این بحث را با ذکر کردن آن به عنوان شناخته شده ترین و قابل اطمینان ترین الگوهای عمده ی معکوس شروع کردیم. با این حال شما باید این نکته را بدانید که این تشکیلات می توانند بعضا بیشتر به عنوان یک الگوی برگشتی عمل کنند. اگر این اتفاق بیفتد، این استثناست، نه یک قاعده.