تعدیل مثبت یا منفی سود

احسان والیان

گزارش پیش بینی سود چیست؟

سود هر سهم یا eps حاصل تقسیم سود خالص هر دوره بر تعداد سهام آن شرکت است. دو نوع eps شامل eps محقق شده در سال مالی قبل و Eps پیش‌بینی شده برای سال مالی پیش رو است. شرکتها تا سال 96 علاوه بر انتشار eps محقق شده در سال مالی سپری شده، میبایست به پیش بینی eps سال آینده میپرداختند و تا یک ماه پیش از شروع سال مالی، محاسبات را به عموم افشا میکردند. در صورت وقوع هر گونه رویداد با اهمیت، شرکت eps پیش بینی شده را تعدیل میکرد. تعدیل به معنای متعادل ‌سازی است. وقتی گفته می‌شود یک سهم تعدیل eps دارد به زبان ساده یعنی اینکه سود سهم قرار است کم یا زیاد شود. تعدیل مثبت به معنای افزایش سود و تعدیل منفی به معنای کاهش سود است.

سازمان بورس در سال 96 با هدف جلوگیری از دستکاری در پیش‌بینی سود و ارائه پیش بینی های نادرست توسط شرکتها، پررنگ‌تر شدن نقش نهادهای مالی در ارائه گزارش تحلیلی و کاهش زمان توقف نمادها، انتشار پیش‌بینی سود ناشران را از الزام خارج کرد و انتشار «گزارش تفسیری مدیریت» و «افشای اطلاعات بااهمیت» را جایگزین آن کرد. در آن زمان این اقدام با حجمه های زیادی مواجه شد و هر کدام از موافقان و مخالفان این تغییر دلایل متفاوتی را مطرح میکردند.

معایب و مزایای پیش بینی سود

از یک طرف تعداد سرمایه‌گذاران جدیدالورود، توانایی تحلیل و پیش‌بینی سود شرکت‌ها را نداشته و افزایش دانش مالی این قشر به زمان بیشتری نیاز است. عدم توانای استفاده آنها از گزارش های تفسیری برای پیش بینی سود و شرایط دشوار تورمی و تحریمی کشور که باعث عدم ثبات بیشتر و دشواری در پیش بینی متغیرهای کلان اقتصادی شده است، این امر را پیچیده تر نموده است.
از طرف دیگر الزام شرکت ها به ارائه پیش بینی های سود باعث ارائه اطلاعات گمراه کننده به سرمایه‌گذاران می‌شد. بخش قابل توجهی از مفروضات به دیدگاه شرکت بستگی داشت و نه وقایع قطعی و میتوانست عاملی برای سیگنال دهی یا گمراه کردن بازار باشد. مدیران شرکت‌ها با توجه به اطلاعاتی که در دست داشتند و هر لحظه می‌توانستند گزارش پیش‌بینی سود یا تعدیل منفی و مثبت بدهند حرکات رانتی و نوسانات بازار بر اساس اطلاعات نهانی را به وجود آوردند.

بنابراین همین عامل هم میتواند باعث شود که در صورت عدم نظارت صحیح بر ارائه پیش بینی های سود، شرکت ها هرگونه پیش بینی ای ارائه دهند و موجب جهت دهی به انتظارات سرمایه گذاران و تحلیلگران بازار شود.

به عنوان مثال فملی در اطلاعیه پیش بینی سود خود از سال مالی منتهی به 30/12/1399 نرخ دلار را 19 هزار تومان در نظر گرفته در حالیکه هم اکنون هر دلار حدود 24 هزار تومان نوسان میکند و همینطور نرخ هر تن کاتد را 7000 دلار تخمین زده در حالیکه هر تن کاتد 8000 دلار معامله میشود.

پس میتوان اینطور نتیجه گرفت که الزاما ارائه پیش بینی سود هر سهم توسط خود شرکتها نمیتواند به نفع سرمایه گذاران جدید و تازه وارد یا حتی تحلیلگران حرفه ای بازار شود، چه بسا موجب گمراهی و عدم ارائه درست و شفاف از وضعیت شرکت ها نیز شود. بنابراین به نظر میرسد سازمان بورس میبایست استانداردهای جدیدی برای ارائه پیش بینی ها تعریف کند یا نظارت خود را دقیق تعدیل مثبت یا منفی سود تر اعمال کند تا به هدف خود که کاراتر شدن بازار است دست یابد.

تعدیل سود مثبت و منفی به چه معناست؟

تعدیل سود مثبت و منفی به چه معناست؟

پیش‌بینی سود چیست؟

پیش بینی سود را می‌توان گویای چشم‌انداز یک ساله آینده شرکت تعریف کرد. اغلب شرکت‌ها در یک ماه پایانی هرسال مالی، بودجه سال آینده خود را منتشر می‌کنند. یکی از مهم‌ترین اطلاعات نوشته شده در بودجه شرکت‌ها، پیش‌بینی مقدار سود هر سهم آن‌ها است. به عنوان مثال یک شرکت در اسفند سال ۱۳۹۸ پیش‌بینی می‌کند که در پایان سال مالی ۱۳۹۹ به هر یک از سهام­دارن خود به ازای هر سهم، ۲۰۰ تومان سود می‌پردازد. این پیش‌بینی‌ها برای سرمایه‌گذاران آن شرکت بسیار مهم است، زیرا می‌توانند چشم‌انداز شرکت را حداقل برای یک سال آینده، مشخص کنند. به‌عبارت‌دیگر EPS پیش‌بینی شده، عبارت است از پیش‌بینی سود هر سهم که توسط خود آن شرکت یا تحلیل­گران مستقل برای سال مالی آینده تخمین زده می‌شود. ارائه پیش‌بینی سود شرکت‌ها فقط مختص کشور ما نیست و از سوی نهادهای مختلفی در سطح دنیا ارائه می‌شود. برای مطالعه بیشتر به مقاله تفاوت EPS و DPS مراجعه نمایید.

تعدیل سود چیست؟

به کلیه تغییرات سود پیش بینی شده شرکت­‌ها در بورس تعدیل سود می‌گویند که ممکن است منفی یا مثبت باشد. مفهوم تعدیل، در ابتدای دوره با سود محقق نشده در پایان دوره مالی برآورد می‌گردد. در گذشته شرکت‌های بورسی موظف بودند به طور مستمر و ادامه دار طی دوره‌های سه ماهه، عملکرد واقعی خود را ارائه و مورد ارزیابی قرار دهند و با در نظر گرفتن مقایسه عملکرد واقعی خود با بودجه پیش بینی شده، پیش بینی جدید خود را از میزان سودآوری شرکت در جهت عملکرد واقعی خود به بازار ارائه دهند. ولی در حال حاضر شرکت­‌ها از سوی سازمان موظف به ارایه EPS و تعدیلات لازم نیستند و این امر توسط تحلیل­گران انجام می شود. به طور مثال در سایت تدان پیش بینی سود برخی شرکت‌ها ارائه می‌گردد.

در باب مفهوم تعدیل می‌توانیم بگوییم که اگر شرکتی با توجه به بخش‌های موجود در بخش امور مالی، درآمد حاصل از سرمایه گذاری سود خود را افزایش یا کاهش می‌دهد، در صورتی که سود سهام شرکت در طول سال تغییر کند، به آن تعدیل گفته می‌شود.

تعدیل مثبت و منفی

در صورت افزایش سود شرکت، در پیش‌بینی جدیدی که انجام می‌شود به آن تعدیل سود مثبت می‌گویند واگر سود شرکت کاهش یافته بود به آن تعدیل سود منفی می‌گویند. برای روشن‌تر شدن ماجرا شرکت الف را فرض کنید که در پایان سال ۹۸ پیش‌بینی کرده است که مبلغ ۵۰ تومان سود به ازای هر سهم کسب می‌کند، اما بعد از سپری شدن ۳ ماه از فعالیت خود با بررسی‌های انجام شده و بررسی عملکرد شرکت پیش‌بینی خود را تغییر داده و به ۷۰ تومان سود به ازای هر سهم افزایش می‌دهد، به این ترتیب قیمت تعدیل مثبت شده است و در صورتی‌که بعد از بررسی عملکرد ۶ ماهه شرکت به این نتیجه برسد که سود ۷۰ تومان قابل دسترسی نیست آن‌را به ۴۵ تومان کاهش می‌دهد که به آن تعدیل سود منفی می‌گویند.

ارزیابی متغیرهای موثر بر اعتبار پیش بینی سود توسط مدیریت

بسیاری از تغییرات قیمت سهام در بازار سرمایه تحت تاثیر اطلاعات مختلف و متنوعی است که از سوی شرکتها به بازار ارائه میشود. برخی از این اطلاعات منشاء پیش بینی و برآورد دارند، لذا صحت و سقم (اعتبار) این پیش بینی ها مورد سوال خواهد بود. یک مشکل با اهمیت که غالب مدیران شرکتها با آن روبرو هستند این است که اعتبار پیش بینی آنها از سود، در بازار سرمایه، تحت تاثیر چه فاکتورها و متغیرهایی میباشد و چگونه میتوانند این اعتبار را افزایش دهند. در این مقاله به طور تجربی، فاکتورهای شناسایی شده در تحقیقات و مطالعات خارج از کشور، بر روی بورس اوراق بهادار تهران مورد ارزیابی قرار گرفته است. فرضیات تحقیق مبتنی بر ارزیابی پنج فاکتور شامل نوع خبر (مثبت یا منفی بودن)، انحراف در پیش بینی (اعتبار مدیران)، افق زمانی پیش بینی، اندازه شرکتها و وجود یا عدم وجود تعدیل در پیش بینی میباشد. با در نظر گرفتن واکنش قیمت سهام در زمان اعلام پیش بینی سود به وسیله مدیریت به عنوان متغیر وابسته نتایج تحقیق نشان میدهد که اولا اعلام اخبار منفی (سود پیش بینی شده کمتر از گذشته) نسبت به خبر مثبت واکنش بیشتری در قیمت سهام ایجاد مینماید، به عبارت دیگر میزان باور و اعتبار خبر منفی نزد کارگزاران بازار نسبت به خبر مثبت بیشتر است. ثانیا، اندازه شرکتها در میزان باور و قبول سود پیش بینی شده، نزد سرمایه گذاران دارای تاثیر بیشتری است. ثالثا، صحت و تحقق پیش بینی های گذشته بر روی باور پیش بینی های آینده موثر است. رابعا پیش بینی های میان مدت نسبت به پیش بینی های سالانه، واکنش بیشتری را در قیمت سهام ایجاد مینماید و نهایتا اینکه وجود یا عدم وجود تعدیل در پیش بینی ها بر روی باور و اعتبار پیش بینی های بعدی تاثیرگذار نیست. به طور کلی تحقیق حاضر افزایش آگاهی نسبت به اینکه چگونه مدیران میتوانند انتظارات خود از سودهای آتی را با بازار مرتبط سازند موجب میگردد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.28210166.1386.5.19.2.2

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Effecting Variables on the Credibility of Management Earning Forecast

نویسندگان [English]

• Mohsen Khoshtinat 1
• Morteza Akbari 2

چکیده [English]

Different information introduced to the market by the listed companies affect share prices in the capital market. Some are used for forecasting and estimation, so its credibility and authenticity is under question. A major problem almost all managers are facing with is that to what degree their earnings forecast is reliable to the capital market, how they are affected by different variables, and how authenticity can be augmented. This article empirically tries to investigate the effect of the factors reviewed by foreign scholars, on Tehran Stock Exchange. The research hypotheses are based on evaluating five factors including type of information (positive or negative), deviation in forecasting (managers credibility), forecast timing, size of the companies, and adjustment or non-adjustment of the forecasted information. Considering the volatility of the share price at the time of projected profit declared by the negative information (a lower forecasted earning) severely makes share price sensitive; unlike positive information which does no draw as much attention of shareholders and brokers as the negative information. Secondly, the size of the listed companies has a wider effect on the investors to accept the projected profit. Thirdly, the materialization of the past forecasts affects acceptance of the future forecasts as well. Fourth, medium-term forecasts values more reaction on share prices rather than the long-term ones. And finally adjustment of تعدیل مثبت یا منفی سود the forecasts has no effect on the upcoming forecasts. In short, this study tries to raise the awareness concerning how managers can link their projected future profits to the market.

پایان‌نامه
بررسی تأثیر اخبار پیش بینی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی

چکیده:
هدف اصلی این مطالعه بررسی چگونگی تأثیرگذاری اخبار پیش بینی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی شرکت‌ها بوده و به دنبال پاسخ گویی به این سوال می‌باشد که آیا اخبار تعدیل مثبت یا تعدیل منفی پیش‏بینی سود اثر با اهمیتی بر هزینه سرمایه سهام عادی شرکت‌ها دارد یا خیر؟ در این راستا تلاش گردید تا علاوه بر تأثیر جداگانه هر یک از اخبار تعدیل مثبت و تعدیل منفی پیش‏بینی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی، متقارن تعدیل مثبت یا منفی سود یا نامتقارن بودن اثر این دو نوع خبر بر هزینه سرمایه سهام عادی نیز بررسی شود. در این راستا چهار فرضیه تدوین و با استفاده از داده‏های جمع آوری شده از نمونه آماری تحقیق که شامل 132 شرکت در دوره زمانی 1389-1385 می‌باشد و با بهره گیری از روش رگرسیون داده‌های پانل و ترکیبی مورد آزمون واقع شدند. شواهد تجربی بدست آمده از این تحقیق گویای آن است که هم اخبار تعدیل منفی و هم اخبار تعدیل مثبت پیش بینی سود، هزینه سرمایه سهام عادی شرکت‌ها را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد بطوری که اخبار تعدیل منفی اثر افزایشی و اخبار تعدیل مثبت اثر کاهشی بر هزینه سرمایه سهام عادی دارد. همچنین نتایج گویای آن است که میزان تأثیر اخبار تعدیل منفی بر هزینه سرمایه سهام عادی بیشتر از اخبار تعدیل مثبت می‌باشد. علاوه بر این بررسی‌ها نشان دادند که برای روندهای نزولی سودآوری، پیش دستی مدیریت در انتشار اخبار تعدیل منفی پیش‌بینی سود اثر اعلام سود واقعی بر هزینه سرمایه سهام عادی را تعدیل می کند. واژگان کلیدی: هزینه سرمایه سهام عادی، اخبار تعدیل مثبت پیش بینی سود، اخبار تعدیل منفی پیش بینی سود

گزارش پیش بینی سود چیست؟

احسان والیان

• اشتراک‌گذاری

ارائه گزارش پیش بینی سود می‌تواند به افرادی که قصد سرمایه گذاری و خرید سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را دارند این دلگرمی را بدهد که شرکت موردنظرشان از نظم و ترتیب برخوردار است و قصد دارد که اهداف خود را با برنامه جلو ببرد.

کسانی که در زمینه‌های سرمایه گذاری متنوع به سرمایه گذاری یا مدیریت سرمایه دیگران مشغول هستند برای بازدهی بهتر و نظارت دقیق‌تر اقدام به تهیه گزارش‌های متنوعی می‌کنند و بسیاری بر اساس آن‌ها تعدیل مثبت یا منفی سود تصمیم گیری‌های خود را انجام می‌دهند. گزارش پیش بینی سود هم یکی از انواع گزارش‌های مهم به حساب می‌آید. گزارش پیش بینی سود به بررسی چشم‌انداز مالی یک ساله آینده شرکت مربوطه می‌پردازد. تهیه گزارش به طور معمول همگام با ارائه گزارش‌های پایانی هر سال صورت می‌گیرد. گفتنی است که این گزارش که با عنوان پیش بینی منتشر می‌شود به طور کامل بر اساس معادله و داده‌ها ارائه می‌شود. این‌که سود هر سهم در این گزارش محاسبه می‌شود می‌تواند این نوید را به سرمایه گذاران بدهد که اگر قصد خرید دارند، در سال آینده احتمالا چه اتفاقی برای سرمایه‌شان می‌افتد.

پیش بینی سود و EPS

همان‌طور که اشاره شد پیش بینی سود می‌تواند این چشم انداز را افراد سرمایه گذار بدهد که شرکت موردنظرشان در سال آتی به چه نقطه‎ای از بازدهی می‌رسد. علاوه بر این، ارائه گزارش پیش بینی سود می‌تواند به افرادی که قصد سرمایه گذاری و خرید سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را دارند این دلگرمی را بدهد که شرکت موردنظرشان از نظم و ترتیب برخوردار است و قصد دارد که اهداف خود را با برنامه جلو ببرد. شرکتی که به برنامه‌ها و اهداف مالی خود اهمیت می‌دهد سعی می‌کند با پیش بینی سود هر سهم، هم خود و هم سرمایه گذاران خود را از بابت اتفاقات جاری مطمئن کند. احتساب سود هر سهم را EPS پیش بینی شده هم می‌نامند. EPS به پیش بینی گفته می‌شود که به دست تحلیل‌گران و کارشناسان هر شرکت انجام می‌شود. به عنوان مثال شرکت X با کمک تحلیل‌گران خود اعلام می‌کند که بابت هر سهم‌اش در سال آتی 1000 تومان سود به سهام‌داران خود اعطا می‌کند. به این شکل می‌توان از آینده یک ساله سرمایه‌گذاری خود به صورت احتمالی باخبر شد.

آیا پیش بینی سود تنها متعلق به شرکت های ایرانی است؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت همان‌طور که بسیاری از مفاهیم و کارکردهای بازار سرمایه به گونه‌ای وارداتی بوده‌اند، گزارش پیش بینی سود و EPS هر سهم نیز در شرکت‌های خارجی انجام می‌شود؛ چرا که برای سرمایه گذاران در هر نقطه از جهان مهم است که در آینده برای سهام‌شان چه اتفاقی می‌افتد و شرکت منتشر کننده سهام چه برنامه‌هایی در نظر گرفته است.

تخصص پیش بینی سود شرکت‌ها و خبرگزاری‌ها

دو نکته جالب در رابطه با گزارش پیش بینی سود این است که نه تنها تک تک شرکت‌ها به محاسبه و ارائه گزارش پیش بینی می‌پردازند بلکه بعضی از خبرگزاری‌ها مانند تامسون رویترز با ارائه گزارش پیش بینی سود بیش از 40 هزار شرکت به عنوان یکی از منابع معتبر در این زمینه شناخته شد. این میزان گزارش بی شک به تیم بزرگی نیاز دارد که به جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آن‌‎ها برای هر کدام از این 40 هزار شرکت بپردازد. باید گفت که تامسون رویترز با بیش از 30 هزار تحلیل‌گر توانسته چنین ارائه بزرگی داشته باشد. شرکت زکس (Zacks) هم در سال 1981 میلادی عملی مشابه انجام داد. البته این شرکت تحلیل و پیش بینی سود نزدیک به 3000 شرکت را ارائه داد. گفتنی است که شرکت‌هایی مانند بلومبرگ و فکت ست هم از همین دست شرکت‌ها هستند.

تعدیل مثبت یا منفی سود

جدا از گزارش پیش بینی سود که شرکت‌ها ارائه می‌دهند ممکن است اتفاقاتی در طول سال برای شرکت‌ها بیافتد که منجر به افزایش و یا کاهش سود شوند. حتی دقیق‌ترین پیش بینی‌‌ها و تحلیل‌های ارائه شده متخصصین و تحلیل‌گران هم نمی‌‎تواند تضمینی بر تداوم صد در صدی رقم اعلام شده باشد. ای بسا گزارش را یکی از شرکت‌های بزرگ ارائه گزارش منتشر کرده باشد. به همین دلیل تعدیل مثبت و منفی هم در نظر گرفته می‌شود. به این معنی که ممکن است بنا به دلایلی یک شرکت در دوره‌های سه ماهه و یا شش ماهه خود با افزایش سود همراه باشد و تصمیم بگیرد که سود پیش بینی شده هر سهم خود را از 1000 تومان به 1100 تومان افزایش دهد؛ به این تعدیل مثبت یا منفی سود حالت تعدیل مثبت می‌گوییم. همچنین به دلیل عملکردها یا اتفاقاتی که برای شرکت خوب نبوده ممکن است تعدیل منفی برای سود پیش بینی شده هر سهم اتفاق بیافتد؛ یعنی این سود پیش بینی شده از 1000 تومان به 900 تومان کاهش یابد. یکی از مهم‌ترین اقدامات این است که هر شرکت در زمان پیش بینی، گوشه‌ای را هم برای تعدیل‌های احتمالی مثبت و منفی خالی نگاه دارد. سازمان بورس و اوراق بهادار از سال 1397 بنا به وجود همین تعدیل‌ها تصمیم گرفت تا از شرکت‌ها بخواهد به جای ارائه پیش بینی سود گزارش‌های تفسیری از سوی مدیریت اعلام کنند.

معایب و مزایای پیش بینی سود

مهم‌ترین عیب گزارش هر گونه پیش بینی – چه گزارش پیش بینی سود یک شرکت باشد و یا حتی یک خبر – این است که هیچ چیز قطعی نیست و همین عدم قطعیت باعث گمراهی بسیاری از تازه واردان عرصه سرمایه گذاری می‌شود. متاسفانه گاهی هم به خاطر رانت‌ها و نوسانات، قسمتی از اطلاعات به صورت پنهانی در اختیار برخی قرار می‌گیرد و همین اتفاق می‌تواند در تعدیل یک گزارش تاثیر بسیار زیادی بگذارد و سرمایه گذاران را دلزده و متضرر از بازار کند. از طرف دیگر، بسیاری از کسانی که به ویژه به بازار سهام ورود کرده‌اند از دانش کافی برای خوانش این دست گزارش‌ها بهره‌مند نیستند و همین ناکافی بودن اطلاعات موجب متضرر شدن‌شان در انتخاب‌هایی که می‌کنند می‌شود. این نکته هم خاطر نشان کنیم که تقریبا هیچ شرکتی بنای پیش بینی‌های خود را بر واقعیت‌های آینده قرار نمی‌دهد و گزارش پیش بینی خود را روی حساب اهدافی که در ذهن دارد می‌بندد. اما به هر حال دسته‌ای از تغییرات مانند نوسانات قیمت ارز و منابع در جهان تاثیر مستقیم بر تمام پیش‌بینی‌ها دارند. اما اگر بخواهیم از مزایای گزارش پیش بینی سود بگوییم می‌توانیم به این نکته اشاره کنیم که به هر حال اگر این دست گزارش‌ها دستخوش تغییراتی هم شوند باز هم توانایی ارائه چشم‌انداز را در مورد آینده مسیر سرمایه گذاری که انتخاب کرده‌ایم به ما می‌دهند. این‌که در ماه‌های پایانی سال به علاوه گزارش‌های مالی شرکت چنین گزارش‌‎هایی هم منتشر می‌شود می‌تواند باعث دلگرمی سرمایه گذاران باشد که شرکت موردنظرشان در مورد عملکرد آینده خود تا حد زیادی آگاه است.