تعریف بازارهای مالی

مدیریت

نوآوری مالی نیروی سیستم مالی در جهت بهبود عملکرد اقتصاد

(Merton, 1992)

نوآوری به عنوان معرفی محصولات جدید و یا روش های جدید تولید محصولات تعریف می ‌ شود و به عنوان اصلی ‌ ترین عامل رشد اقتصادی محسوب می ‌ گردد. نوآوری ‌ های مالی، محصولات و خدمات نوینی هستند که توسط صنعت مالی برای تامین نیازهای فزاینده و متنوع مشتریان و سرمایه ‌ گذاران خرد و نیازهای مالی موسسات بزرگ در بازارهای پولی و مالی ارائه می ‌ شوند. نوآوری مالی اشاره به هر توسعه در سیستم مالی دارد.

در ادبیات مالی نوآوری ‌ های مالی را می ‌ توان در دو دسته کلی نوآوری ‌ های فرایندی و نوآوری ‌ های محصولی تفکیک نمود. به عنوان مثال سیستم انتقال الکترونیکی وجوه در زمره نوآوری ‌ های فرایندی و گواهی سپرده به عنوان نوآوری در محصول تلقی می ‌ شوند. نوآوری در فرایند قویا توسط تکنولوژی ‌ های جدید ایجاد می ‌ شود و نقش حیاتی را در ایجاد مزیت رقابتی بین موسسات مالی ایفا می ‌ کند. در صنعت بازار اوراق بهادار معاملات با دسترسی مستقیم ( DAT ) مهمترین نوآوری مالی با منشا تکنولوژیکی در طی 20 سال اخیر محسوب می شود. DAT منجر به دسترسی مستقیم سرمایه ‌ گذاران به بورس ‌ ها، ارسال سفارش و دسترسی به اطلاعات به صورت زمان واقعی شده است. سیستم ‌ های معاملاتی الکترونیکی (ECNs) و سامانه ‌ های معاملاتی چندجانبه در این حوزه هزینه ‌ های معاملاتی را به 10 درصد هزینه های معاملاتی در بورس ‌ ها تقلیل داده ‌ اند.

در حوزه محصول نیز شاهد حجم عظیمی از نوآوری ‌ ها بوده ‌ ایم. از نمونه نوآوری ‌ های مالی در حوزه بازار سرمایه می ‌ توان به صندوق ‌ های بورسی، اوراق قرضه با کوپن صفر (معرفی شده توسط مریل لینچ و سالمون برادرز در سال 1982)، اوراق بهادار وام پایه، تعهدات وامی تجمیعی (ارائه شده توسط بوستون و سالمون برادرز در سال 1983) و مشتقه ‌ های اعتباری اشاره نمود. فینرتی در سال 2001 در حدود 60 نوع نوآوری اوراق بهاداری را بر مبنای نوع (بدهی، سهام ممتاز، اوراق بهادار تبدیل ‌ پذیر و سهام) و عملکرد (تخصیص مجدد ریسک، افزایش نقدشوندگی، کاهش هزینه نمایندگی، کاهش مالیات و رفع محدودیت ‌ های مقرراتی) نام می ‌ برد. توفانو (2003) نیز در بررسی خود از سال 1980 تا سال 2003، 1836 ورقه بهادار را با ویژگی ‌ های متفاوت شناسائی کرده است.

هدف غائی نوآوری مالی بهبود عملکرد اقتصاد واقعی از طریق افزایش کارائی صنعت واسطه ‌ گری مالی است. به عنوان مثال یک شرکت سخت ‌ افزار کامپیوتر را در نظر بگیرید. در این شرکت، هدف ارتقا ء سهم بازار با ارائه محصولات جدید، یا بهبود ویژگی‌های فنی محصولات موجود، یا ادغام ویژگی‌های چند ماشین در یک ماشین می‌باشد. در این فرایند، وظیفه اصلی محاسبه، کاراتر می‌شود. به طور مشابه در یک شرکت مالی، با معرفی محصول جدید (ابزار، تکنیک و بازار) بهبود محصولات جاری و یا ادغام ویژگی‌های چند محصول، واسطه‌گری مالی کاراتر می‌شود.

در طی دهه 1990 یک روند کلی نسبت به اوراق بهادار سازی و استفاده از مشتقه‌ها و ابزارهای اعتباری و در کل کسب و کار غیرترازنامه‌ای در بازارهای مالی و بانک‌ها شکل گرفت. بدین ترتیب در صنعت بانکداری نقش واسطه‌گری سنتی یا همان اعتباری (گردآوری سپرده‌ها به منظور اعطای تسهیلات) به طور فزاینده ‌ ای جای خود را به فعالیت‌های تامین سرمایه‌ای (که در آن بانک‌ها به طور مستقیم تامین کننده منابع مالی نیستند) واگذار نمود. نمونه بارز این نوع از فعالیت‌ها اوراق بهادارسازی دارائی‌های با درجه نقدشوندگی پائین توسط بانک‌ها می‌باشد. تغییر بانک‌ها از نقش وام‌گیرنده/ وام‌دهنده به مشاوره مالی، بانکداری خصوصی و بانکداری شرکتی، در واقع تغییرات اجباری در جهت برآورد نمودن انتظارات سرمایه‌گذاران بوده است. بدین ترتیب بانک، یک متخصص در بررسی، خلق و نظارت دارائی‌هائی می‌گردد که ریسک اعتباری آنها به اشخاص ثالث منتقل می‌گردد. این توزیع ریسک خود باعث افزایش ثبات مالی خواهد شد. طبق گزارش بانک تسویه بین‌الملل در سال 2003 دلایل اصلی نوآوری مالی در صنعت بانکداری؛ تمرکز بانک‌ها و سایر نهادهای مالی بر مدیریت ریسک، تمرکز بر ریسک اعتباری از دیدگاه پرتفولیو، رویکردهای دقیق‌تر نسبت به ریسک- بازده، تمایل به درآمدهای کارمزدی و غیرترازنامه‌ای، نرخ‌های بهره کم که بانک‌ها را به یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری با بازدهی بالاتر ترغیب می‌کنند و نهایتا افزایش فرصت‌های آربی‌تراژ می‌باشد.

نوآوری مالی مزایای چندگانه‌ای دارد. هزینه واسطه‌گری مالی می‌تواند با نوآوری مالی کاهش یابد و از طریق فراهم نمودن بازارهای جدید برای وام‌گیرندگان این امکان برای موسسات مختلف ایجاد می‌شود که بتوانند مزیت‌های رقابتی خود را ظهور دهند. ابزارهای جدید امکان استفاده از فرصت‌های آربی‌تراژ را در بازارهای مختلف فراهم می‌سازند و بدین ترتیب استثنائات قیمت‌گذاری و در نتیجه ناکارائی بازار را حذف می‌کنند. برخی از ابزارهای امکان پوشش ریسک را فراهم و یا امکان قیمت‌گذاری و فروش ریسک را فراهم می‌سازند. برای درک اهمیت نوآوری مالی می‌توان به یک نمونه مشخص آن یعنی معرفی ماشین‌های خودپرداز (ATMs) اشاره نمود. در صنعت بانکداری در طی دهه اخیر ATM ها و پرداخت‌های الکترونیکی منجر به کاهش 30 درصدی در هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها شده‌اند. در کشورهای اروپائی این دو در حدود 25 میلیارد یورو صرفه‌جوئی حاصل کرده و 0.35 درصد از GDP این کشورها را شامل شده است.

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable

انواع بازارهای مالی

کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در مدیریت، اقتصاد وحسابداری

خرید و دانلود فایل مقاله

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 13 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله انواع بازارهای مالی

چکیده مقاله :

هدف اصلی این مقاله تعریف بازارهای مالی بررسی انواع بازارهای مالی است.در این باره ابتدا شناخت انواع بازارها و مفاهیم مربوط به بازار مالی و کارکردهای اقتصادی آن مطرح میشود و در ادامه تقسیم بندی بازارهای مالی مورد ارزیابی قرار گرفته است و در مورد هریک از بازارها مواردی همچون)تعاریف،وظایف بازار،کارکردها و مزایای بازار و نهادها و اوراق بهادار بازار مربوطه و مقایسه برخی بازارها( مورد بررسی قرار میگیرد

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا MRMEA01_382 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

خراسانی، آزاده،1394،انواع بازارهای مالی،کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در مدیریت، اقتصاد وحسابداری ،https://civilica.com/doc/437043

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1394، خراسانی، آزاده؛ )
برای بار دوم به بعد: ( 1394، خراسانی؛ )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مراجع و منابع این مقاله :

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :

• -مادورا، جف، (1388)، « بازارها و نهادهای مالی، ترجمه دکتر .
• شهر آبادی ابوالفضل، (1389)، مدیریت سرمایه گذاری در بورس اوراق .
• تک روستا، علی(1387)، بررسی نقش بازار اوراق بهادار خارج از .
• گزارش اقتصادی و تراز نامه :: دی - 1388 شماره8 .
• گزارش شناخت بازارهای خارج از بورس، اداره امور بور سها .
• نادعلی، محمد، (2982)، محاسبه شاخص تنش در بازار پول قتصاد .
• جعفری نوشن، علی اکبر، (89ی)بررسی نقش بازار سرمایه در امنیت .
• Lending, Liquidity and Capital Market- Based Finance" Securitiesه 1-State Street .

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.

دانش مالی در بازارهای مالی

در ارتباط با سوالات دوستان در بازارهای مالی امروز موضوعی را انتخاب کردم که در مورد آن با شما صحبت خواهم کرد و آن هم بحث درجه بندی مباحث تکنیکال و فاندمنتال در بازارهای مالی خواهد بود. سوالی که خیلی از دوستان براشون مطرح می شود زمان ورود به این بازارها است و این بحث را پی گیری می کنند که برای هر بازاری من چقدر باید دانش کسب کنم. روی تکنیکال باید تمرکز کنم یا فاندمنتال. من قصد دارم که روی این موضوع با شما عزیزان صحبت کنم. من سعی می کنم بازارها را تفکیک کنم و آن بازارهای که شرایط بهتری دارند و عموما از آنها استقبال می شود را در اولویت قرار دهم. خوب از بازار بورس داخل ایران شروع کنیم. بازار بورس داخل ایران بازاری است که حرکت های کوچکتر و آرام تری نسبت به بازارهای جهانی دارد. مواردی هم که در مورد آنها صحبت می کنم مطلق نیست و نسبت به بازارهای دیگر آن را مطرح می کنیم و پیش می بریم. در بازار بورس داخل سطح دانش تکنیکال شما(تکنیکال برای دوستانی که نمی دانند منظور تعریف بازارهای مالی اطلاعات و آنالیز تحلیل نمودارهای قیمتی در دوره های گذشته است و بر اساس اون پیش بینی روند قیمت در آینده این دانش را دانش تکنیکال می گویند) تقریبا باید در سطح متوسط باشد. البته ابزارهایی که در بازار داخل استفاده می کنید نیاز نیست که زیاد پیشرفته باشد یعنی شما صرفا با ابزارهای ابتدایی در بحث تکنیکال می توانید موفقیت های نسبی خوبی را کسب کنید.

به شخصه به این اعتقاد ندارم که استفاده از ابزارهای زیاد می تواند یک معامله گر را نسبت به بقیه مجهزتر و قوی تر کند. اگر معامله گر معامله گر باشد و به سطح دانش خوبی رسیده باشد با استفاده از ابزارهای ساده می تواند به نتیجه برسد مضاف بر این شما در بازاری که دارید معامله می کنید هدف اصلی شما شناسایی رفتار بازار است یعنی مهمترین نکته ای که در ارتباط با یک بازار معامله گر باید بداند این است که من چگونه می توان رفتار این بازار را بشناسم. بخشی از آن براساس تجربه شما در آن بازار بدست می آید بخش دیگری که رفتار یک بازار را می سازد جمعی از معامله گران هستند که به خودی خود هر کدام یک رفتار را نشان می دهند و مجموع و برایند اینها رفتار بازار را تشکیل می دهد. در بازار بورس داخل تقریبا می شود گفت قشر قابل توجهی از معامله گران خیلی مجهز به ابزارهای حرفه ای و دانش حتی حرفه ای در حوزه تکنیکال نیستند پس حتی یک معامله گر حرفه ای باید بتواند خودش را در این بخش همرنگ جماعت کند تا به شکل آنها و به سبک آنها فکر کند تا نتایج پیش بینی او به واقعیت نزدیک تر باشد. به همین خاطر من خیلی توصیه به استفاده از ابزارهای پیشرفته را در بازار داخل نمی کنم زیرا بیشتر گمراه کننده است و باعث گیج شدن معامله گر در معاملاتش می شود.

بحث تکنیکال در بازار داخل تقریبا سطح متوسطی دارد ولی متاسفانه ما بعد از این همه سال با وجود سیستم هایی مثل کدال و موارد قانونی که در این مورد لحاظ شده هنوز به بحث شفافیت اطلاعات و آزادی اطلاعات در حوزه اطلاعات تاثیرگذار شرکت ها دست پیدا نکردیم. خیلی از مواقع می شنویم که اطلاعات قبل از انتشارشان حالا از طریق هیات مدیره یا پرسنل یک شرکت نفوذ پیدا می کند و در بازار شنیده می شود و طبیعتا تاثیر خود را می گذارد این برای معامله گری که دور از هسته اصلی بازار است کار را سخت می کند و این خاصیت بازار ایران است باید این را بدانید به هر حال اطلاعات به شکل مافیایی توزیع می شود و هنوز که هنوز است آن شفافیت کامل اطلاعات برای همه افراد وجود ندارد. بعضی زودتر مطلع می شوند طبیعتا فرصت های معامله گری بهتری می توانند برای خودشان ایجاد کنند و بعضی هم کمی دیرتر. ولی بحث تحلیل فاندمنتال سطح متوسطی دارد و خیلی نیاز به دانش فاندمنتال پیشرفته ای نخواهید داشت. نکته ای که وجود دارد این است برای دوستانی که این را نمی دانند فاندمنتال در ارز و در سهام مقداری متفاوت است. مجموع مواردی که باعث می شود شما بتوانید ارزش های بنیادی یک سهام را بهتر شناسایی کنید مثل صورت های مالی، میزان فروش، سود و زیان و بقیه اطلاعات حول و حوش آن شرکت که می تواند در قیمت سهام آن شرکت تاثیرگذار باشد. در ارتباط با بازار جهانی و فارکس صحبت کنیم.

سوالی که معمولا دوستان از من می پرسند این است که ما بازار بورس داخل را داریم بازار طلا و حتی دلار داخل را داریم این ها به چه صورتی است. ببینید عزیزان این ها همه اش خوب است سودده است و مطلوب است. ولی یک چیز را فراموش نکنید در اقتصادی که از این مقطع به بعد ما خواهیم داشت درامدهای ارزی افراد بسیار تاثیرگذار خواهد بود. تا الان در طول بعد از جنگ حداقل در طول 30 سال گذشته کشور ما به گونه ای بوده است که واردات محور بوده است و افرادی که حالا به عنوان مثال واردکننده بودند و تجارتشان بر پایه واردات بوده است سود خوبی کسب کرده اند و دلیل آن این است که قیمت ارز در کشور ما ارزان بوده و واردات توجیه داشته و این کار را انجام داده اند. از این مقطع به بعد با این اختلاف قیمت کشور به سمت صادرات محور خواهد رفت حالا ممکن است این زمان ببرد ولی در نهایت افرادی برنده خواهند بود که بتوانند درامد ارزی داشته باشند شما در بازار بورس داخل و حتی معاملات برپایه طلا و ارز در داخل کشور در نهایت شما درآمد ریالی دارید. شما ممکن است 10 هزار دلار پول داشته باشید و این را خرید و فروش کنید حالا طلا بخرید یا هر اتفاقی بیفتد یا ارز را معامله کنید ولی در نهایت سودی که شما کسب کنید ریالی است و برپایه ریال است ولی در بازارهای جهانی و بازار کریپتوکارنسی سودی که شما کسب می کنید بر پایه دلار است و درآمدتان ارزی است که به مراتب می تواند قوی تر و بهتر نسبت به بازارهای داخل باشد.

در ارتباط با بازار فارکس و بازار جهانی مقداری صحبت کنیم. کامودیتی های جهانی هم مانند نفت و فلزات گرانبها و بقیه موارد هم داخل همین می گنجد. در تعریف بازارهای مالی بحث فارکس نکاتی که باید خدمت شما عرض کنم این است که اولا بازار متمرکز است از چه بابتی؟ یعنی معامله گر تمرکزش روی چند جفت ارز اصلی است معمولا ما پنج یا شش جفت ارز اصلی داریم و هر کدام از این ها در یک مقطع بیشتر رویش تمرکز است یعنی ساعتی که به عنوان مثال دلار استرالیا باز است بیشتر دلار استرالیا به تعریف بازارهای مالی دلار آمریکا در حال معامله است وقتی بازار کانادا باز است دلار کانادا در حال معامله است پوند انگلیس در زمانی که مثلا اروپا باز است و یورو به همین صورت و تقریبا یک معامله گر اگر بخواهد روی همه این بازارها کار کند که توصیه نمی شود این فرصت را دارد که خودش را آپدیت کند و تمرکز روی دو یا سه جفت ارز که در ان مقطع باز هستند بگذارد. منظور ما از باز بودن حجم بالایی از معاملات است یعنی شما یورو را وقتی که بازار امریکا باز است هم می توانید معامله کنید ولی هدف این است که بیشتر میزان یورو به دلار زمانی معامله می شود که بازار اروپا باز و در حال معامله است.

این بازار بازار متمرکزی است بر خلاف بازار بورس داخل که گفتم شما در بازار بورس داخل 600 یا 700 سهم را دارید که باید آنالیز کنید این باعث می شود که تمرکز و نگاه و مانتورینگ معامله گر به هم بخورد و کار را سخت می کند ولی در بازار جهانی این اتفاق روی فارکس حداقل کمتر اتفاق می افتد. عموما روی جفت ارزهای اصلی معامله می کنند و جفت ارزهای کشورهای خاص معمولا توسط معامله گران همان کشور مورد معامله قرار می گیرند سطح فنی شما در بحث تکنیکال باید بالا باشد چون خیلی از بازیگران اصلی در حوزه فارکس در واقع شرکت های بانکی جهانی، شرکت های بیمه ای و سرمایه گذاری جهانی هستند و تحلیلگران فوق العاده حرفه ای دارند، تیم تحلیل دارند و ابزارهای مختلف و بسیار زیادی دارند و معمولا شما باید با آن گزینه ها رقابت کنید بنابراین سطح تکنیکال شما باید پیشرفته باشد و از ابزارهای پیشرفته هم برای آنالیز و فاندمنتال استفاده کنید زیرا به نسبت فاندمنتال پیشرفته ای می خواهد.

مهم ترین تفاوت آن با بازار داخل تقریبا شفافیت اطلاعات است یعنی شما در بازار جهانی یک تقویم اطلاعاتی داریدکه می دانید هر خبری در چه تاریخی اعلام خواهد شد اعلام رسمی آن قبل از آن هفته ها حتی قبل از آن پیش بینی ها می آید،پیش بینی هایی که به واقعیت بسیار نزدیک است. همه افراد در جریان آنها قرار می گیرند و در خبرگزاری ها و سایت های تحلیل منتشر می شود و معمولا حتی در زمان انتشار اخبار خیلی نوسان سنگینی نمی بینیم علتش آن است که قبلا پیش بینی ها توانسته است آن را پیش بینی کند و به واقعیت هم نزدیک بوده و بازار عملا آن خبر را از قبل در نظر گرفته است. مگر اخبار لحظه ای و تاثیرگذار مثل اخبار حملات تروریستی یا جنگ یا اتفاقی به این شکل که می تواند نوسانات شدیدی را در بازار ایجاد کند در نهایت شما باید قابلیت تحلیل فاندمنتالتان هم در فارکس پیشرفته باشد.

به بازار کریپتوکارنسی برسیم در این بازار، بازار کاملا غیرمتمرکز است دوستان عزیز امروز که ما داریم صحبت می کنیم نزدیک 3 هزار ارز دیجیتال در دنیا وجود دارد. هر روز به این تعداد افزوده می شود اینکه من چه ارزهایی را و به چه صورتی معامله کنم اگر شما فقط در یک تبادل حضور داشته باشید و آنجا معامله انجام دهید فرض بگیرید مثلا روی باینانس امروز چیزی حدود 250 یا 300 ارز در حال معامله است. یک تعریف بازارهای مالی معامله گر بسیار برایش سخت است که بتواند هر 300 ارز را مانیتور کند و معامله را انجام دهد در صورتی که نتواند این کار را انجام دهد خوب فرصت های معاملاتی بسیار جذابی را از دست می دهد اگر مثلا صرفا تمرکز را روی بیتکوین بذارد روزهایی است که بیتکوین ماکزیمم 1 درصد نوسان می کند ولی ارزهایی هستند که روی همین باینانس 15 یا 20 درصد نوسان دارند و شما می توانید از آن استفاده کنید. پس یک بازار غیرمتمرکز است با توجه به این خاصیت علت اصلی به آن بر می گردد که خوب من باید از یک سری ابزار استفاده کنم تا بتوانم بازار را در مراحلی فیلتر کنم. در دنیا ابزارهای زیادی برای این کارها وجود دارد یک سری ابزارها و فیلترهایی که می تواند به شما کمک کند تا این اتفاق را رقم بزنید البته هزینه بر هم است برای یک مبادله گر مثلا با سرمایه گذاری پایین شاید زیاد منطقی نباشد می تواند حالا از مجموعه هایی که در قالب سیگنال یا تولز استفاده کند این ابزار را در قیمت پایین تری در اختیارش قرار می دهند و می تواند استفاده کند. عملا کاری که این ابزار انجام می دهد این است که مثلا 300 عدد ارز را فیلتر می کند آن هایی که فرصت معاملاتی دارند را به 10 عدد یا 5 می رساند و شما روی ان پنج عدد تمرکز می کنید که به مراتب ساده تر از تمرکز روی 300 ارز خواهد بود.

در بحث تکنیکال، معامله گران حوزه کریپتوکارنسی هنوز خیلی افراد حرفه ای نیستند پس برای افرادی که سطح تکنیکالشان سطح متوسطی است این فرصت وجود دارد که از این بازار بهره ببرند. شما نیاز به ابزارهای خیلی پیشرفته برای این معامله ندارید به شخصه بارها دیده ام افرادی که حوزه تکنیکال را خیلی قوی بلدند و ابزارهای زیادی استفاده می کنند و متاسفانه در بازارهای کریپتو به مشکل برمی خورند چون هم بازار بسیار پرشتابی است و هم تنوع استفاده باعث می شود که شما سیگنال های متفاوتی بگیرید و به شکلی شما را گمراه می کند. اینکه از 7 یا 8 تا اندیکاتور یا میانگین ها استفاده کنید باعث می شود که ذهنتان مقداری گمراه شود. بهتر است بهترین ابزار را متناسب با آن بازار پیدا کنید و ماکزیمم از دو یا سه ابزار بخواهید استفاده کنید، پس دوستانی که سطح دانش آنها سطح متوسطی است می توانند در بازار کریپتوکارنسی در بحث تکنیکال حضور پیدا کنند طبیعتا به مرور زمان باید سطح دانششان را ارتقا دهند.

بحث فاندمنتال را من به این شکل در بازار کریپتو کارنسی تعریف می کنم که اگر شما قصد دارید ارز را نگه دارید یا اصطلاحا هولدر باشید باید فاندمنتال ان ارز را بشناسید این که این ارز چه کاری انجام می دهد چه الگوریتمی دارد چه سگمنتی دارد و در حوزه خودش چقدر قدرتمند است ونسبت به گزینه های رقیبش چقدر پیشرفت دارد الان در چه مرحله ای از معرفی محصولش است و بقیه مباحث. طبیعتا نیاز به این دانش خواهید داشت ولی اگر تریدر هستید و تریدر کوتاه مدت یا اصطلاحا اسکالپر هستید نیازی به بحث تکنیکال، بحث فاندمنتال به معنای عامش ندارید که دقیقا یک سهم چه کاری انجام می دهد. شاید یک سری اخباری که صرفا آن ارز چه تغییراتی انجام داد در چه صرافی هایی معرفی شد شاید بتواند به شما کمک کند ولی در نهایت اگر تریدر هستید تعداد معاملاتتان در روز و در هفته بالا است و عملا روی یک ارز باقی نمی مانید دانش تکنیکال تقریبا بخش قابل توجهی از مشکل شما را رفع می کند و یک بخش کوچکی با سطح پایین از فاندمنتال در مورد ارزها بدانید کفایت می کند.

اگر میخواهید هولدر باشید یعنی روی یک ارز سرمایه گذاری کنید و برای بلندت مدت نگهداری کنید طبیعتا روی فاندمنتال آن ارز هم باید تسلط کافی داشته باشید. این مباحث کلی بود که لازم بود با هم پیرامون ورود افراد به حوزه های مالی صحبت کنیم حالا هر کس بسته به نیاز خودش تفکیک می کند که چه بازاری را برای ورود مدنظر دارد و سطح انتظار و سطح اطلاعات خودش را بر اساس حالا تحلیل های تکنیکال و فاندمنتال تنظیم خواهد کرد.

انشاالله در مطالب بعدی که هم روی کانال بنده منتشر خواهد شد به آدرس سرمایه گذار آگاه می توانید آنجا مباحث تکمیلی را در ارتباط با آموزش و مشاوره در حوزه بازارهای مالی دنبال کنید در پیج اینستاگرام هم با آدرس سرمایه گذار آگاه هم این مباحث قابل دسترسی خواهد بود و از آنجا هم می توانید پیگیری بفرمایید. امیدوارم که این مطالب بتواند به دوستان کمک کند که اطلاعات بیشتری در بازارهای مالی داشته باشند و حرکت خودشان را در این بازارها آغاز کنند.

بازار سهام چیست؟ آشنایی با بازار استاک Stock Market

بازار سهام به بازارهای عمومی اطلاق می شود که برای انتشار، خرید و فروش سهامی که در بورس یا خارج از بورس معامله می شود راه اندازی شده است. سهام که با عنوان استاک نیز شناخته می شود، نشان دهنده مالکیت کسری از یک شرکت و مکانی است که سرمایه گذاران می توانند مالکیت چنین دارایی هایی را خریداری کرده و یا بفروشند. یک بازار سهام با عملکرد کارآمد برای توسعه اقتصادی، بسیار حیاتی تلقی می شود، زیرا برای شرکت ها توانایی دسترسی سریع به سرمایه به واسطه سرمایه گذاران را فراهم می کند. با زندتریدرز همراه شوید؛ ما هر آنچه لازم است در مورد بازار استاک بدانید در این مقاله آورده ایم.

اهداف بازار سهام یا استاک

بازار سهام دو هدف بسیار مهم را دنبال می کند؛ اولین هدف بازار سهام این است که سرمایه ای را در اختیار شرکت ها قرار دهد که بتوانند از آن برای تأمین مالی و توسعه کسب و کار خود استفاده کنند. هدف ثانویه ی بازار استاک این است که به سرمایه گذاران و کسانی که سهام می خرند این فرصت را بدهد تا در سود شرکت های سهامی عام شریک شوند. به این ترتیب سرمایه گذاران می توانند از خرید سهام به یکی از این دو روش سود ببرند.

تاریخچه معاملات بازار سهام

اگر چه تاریخ معاملات در بازار سهام به اواسط صده 1500 در آنتورپ Antwerp باز می‌گردد، اما تجارت مدرن سهام معمولاً با تجارت سهام در شرکت هند شرقی در لندن شروع می‌شود.

در طول صده 1600، دولت‌های بریتانیا، فرانسه و هلند منشورهایی را به تعدادی از شرکت‌ها ارائه کردند که شامل هند شرقی نیز می‌شد. تمام کالاهایی که از شرق بازگردانده می شد از طریق دریا حمل می شد که اغلب با خطر مواجه بود، خطرهایی نظیر طوفان های شدید و دزدان دریایی. برای کاهش این خطرات، مالکان کشتی مرتباً به دنبال سرمایه‌گذارانی می‌گشتند تا وثیقه مالی برای یک سفر ارائه کنند؛ در مقابل، سرمایه‌گذاران بخشی از بازده پولی را در صورت بازگشت موفقیت‌آمیز کشتی، دریافت می‌کردند. این موارد اولین نمونه‌های سرمایه گذاری در بازار استاک بود.

شرکت هند شرقی

تشکیل شرکت هند شرقی در لندن در نهایت منجر به مدل سرمایه‌گذاری جدیدی شد. در این نوع سرمایه گذاری، شرکت‌های واردکننده، سهامی را عرضه می‌کردند که اساساً نشان‌دهنده سود مالکیت جزئی در شرکت بود. در نهایت به سرمایه‌گذاران درآمد حاصل از تمام سفرهایی که شرکت تأمین مالی می‌کرد، ارائه می شد.

بازار سهام نیویورک (NYSE)

بازار سهام در نیویورک در سال 1792 تأسیس شد، به سرعت رشد کرد و به بازار استاک غالب در ایالات متحده تبدیل شد و در نهایت در جهان یک موقعیت استراتژیک فیزیکی را به خود اختصاص داد.

تجارت مدرن در بازار سهام ، چهره در حال تغییر مبادلات جهانی

بازار سهام نیویورک بیش از دو قرن شاهد رقابت های ناچیز بود و عمدتاً توسط اقتصاد همیشه در حال رشد آمریکا پشتیبانی می شد. بعد از آن سایر کشورهای بزرگ، مانند فرانسه تعریف بازارهای مالی و آلمان، در نهایت سهام خود را توسعه دادند. اواخر قرن بیستم تجارت در بازار استاک گسترش یافت و به محل مورد علاقه شرکت‌های فناوری در حال رشد تبدیل شد.

تعریف بازار سهام چیست؟

بازار سهام یا بازار استاک Stock Market که از آن با نام بازار بورس نیز یاد می شود، یک بازار جهانی است که در آن انواع سهام مربوط به شرکت ها و اوراق تعریف بازارهای مالی بهادار و کالاهای مختلف دیگر خرید و فروش می شود. واژه ی بورس از نام فردی هلندی به نام ون در بورس (Van der Burse) گرفته شده است که سرمایه گذاران، خریداران و فروشندگان در منزل او جمع می شدند و معامله می کردند.

معاملات در بازار استاک می تواند با حضور معامله گران در یک مکان فیزیکی انجام شود و به صورت حضوری دست به خرید و فروش بزنند؛ یا اینکه معاملات کاملا به صورت غیر حضوری و الکترونیکی انجام شود.

به طور کلی با توجه به هر منطقه و موقعیت جغرافیایی، بازار سهام با نام های بازار بورس و بازار سرمایه نیز شناخته می شود.

نحوه انجام معاملات در بازار سهام چیست؟

به طور کلی بازار سهام ، بازاری است که تمامی کشورهای دنیا به آسانی به آن دسترسی دارند و به خرید و فروش سهام ، کالا و اوراق بهادار می پردازند؛ مکانی که سرمایه گذاران با پذیرش ریسک موجود در بازار پول و سرمایه خود را بابت خرید سهام هزینه می کنند.

شرکت های مختلفی در بازار سهام مشغول به فعالیت هستند از جمله شرکت های پتروشیمی، انفورماتیک، خودروسازی و … که روزانه میلیون ها سهامدار در بازار بورس مشغول خرید و فروش و داد و ستد هستند.

اوراق بهاداری که در بازار سهام خرید و فروش می شود، یا به صورت عام می باشد و یا سهام شرکت های خصوصی است.

چرا شرکت ها در بازار سهام ، سهام خود را می فروشند؟

در حقیقت شرکت ها و موسساتی که در بازار سهام ، بخشی از سهام شرکت خود را در معرض فروش قرار می دهند، تا بتوانند سرمایه لازم برای رشد کسب و کار خود را به دست آورند. در واقع هر سهم به عنوان بخشی از مالکیت آن شرکت محسوب می شود و این برای سرمایه گذاران جذاب است که بتوانند مالک بخشی از سرمایه آن شرکت بشوند.

زمانی که عملکرد آن شرکت خوب باشد، سرمایه گذاران نیز در سود به دست آمده از آن سهیم هستند و پاداش دریافت می کنند. اما از تعریف بازارهای مالی منظری دیگر، زمانی که آن شرکت عملکرد خوبی نداشته باشد، ارزش سهام خریداری شده نیز کاهش می یابد.

بازار سهام و نقش آن در اقتصاد یک کشور

در کل افزایش قیمت سهام ، رونق بازار سهام و استاک در هر کشور، نشان دهنده ی رشد بازار و رونق اقتصادی هر کشور است و بر عکس زمانی که روند قیمت ها در بازار سهام نزولی باشد، نشان دهنده ضعف بنیاد اقتصادی یک کشور می باشد.

کلام پایانی

روش‌های بی‌شماری برای انتخاب سهام یا استاک در بازار سهام وجود دارد که تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران از آن استفاده می‌کنند، و تقریباً همه ی آن ها یکی از دو راهبرد اصلی خرید سهام را انتخاب می کنند که عبارتست از سرمایه‌گذاری ارزشی یا سرمایه‌گذاری رشد.

سرمایه گذاران ارزشی معمولاً در شرکت های با سابقه ای سرمایه گذاری می کنند که سودآوری ثابتی را در یک دوره زمانی طولانی مدت نشان داده اند و می توانند سود سهام منظمی را ارائه دهند. سرمایه‌گذاری ارزشی بیشتر بر اجتناب از ریسک متمرکز است.

سرمایه‌گذاران رشد به دنبال شرکت‌هایی با پتانسیل رشد فوق‌العاده بالا هستند، به این امید که حداکثر افزایش قیمت سهام را محقق کنند. آن ها معمولا کمتر نگران سود سهام هستند و تمایل بیشتری به ریسک سرمایه گذاری در شرکت های نسبتاً نوپا دارند. سهام فناوری به دلیل پتانسیل رشد بالایی که دارند، اغلب مورد علاقه سرمایه گذاران در حال رشد می باشد.

اوراق اجارة تأمین نقدینگی

در این نوع از اوراق اجاره، بانی با ارائه طرح توجیهی اقدام به انتخاب شرکت واسط (SVP)می کند. شرکت واسط با انتشار اوراق و با جمع آوری پول از سرمایه گذاران، به وکالت از طرف آنان یکی از دارایی های فیزیکی بانی را به صورت نقد خریداری می کند، سپس به صورت اجاره عادی یا به شرط تملیک دوباره به بانی واگذار می نماید. سود این اوراق در سررسیدهای مشخص به صورت اجاره بهای دارایی به دارندگان اوراق پرداخت می شود. دارندگان اوراق قبل از سررسید، می توانند اوراق خود را در بازار ثانوی به فروش برسانند. SPV در پایان قرارداد اجاره عادی دارایی را از بانی تحویل گرفته و به وکالت از طرف سرمایه گذاران در بازار دارایی های مستهلک می فروشد و در اجاره به شرط تملیک، دارایی را به تملیک مستأجر درمی آورد.

شرایط انتشار

اوراق اجاره بانی باید دارای شرایط زیر باشد:

• شخص حقوقی غیردولتی که قالب حقوقی آن سهامی یا تعاونی باشد،
• مجموع جریان نقدی حاصل از عملیات آن در دو سال مالی اخیر مثبت باشد،
• حداکثر نسبت مجموع بدهی ها به دارایی های آن 90 درصد باشد،
• اظهارنظر بازرس و حسابرس شرکت در خصوص صورت های مالی دو دورة مالی اخیر آن مردود یا عدم اظهارنظر نباشد.

در صورتی که بانکها یا موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی اصل و سود اوراق را تضمین نموده باشند، رعایت بندهای 2 و 3 برای بانی الزامی نمی باشد.

انواع دارایی قابل قبول برای اوراق اجاره دارایی های قابل قبول جهت انتشار اوراق اجاره به شرح زیر می باشند:

• زمین
• ساختمان و تأسیسات
• ماشین آلات و تجهیزات
• وسایل حمل و نقل

شرایط عمومی دارایی پایه

• به کارگیری آن در فعالیت بانی، منجر به ایجاد جریانات نقدی شده یا از خروج وجوه نقد جلوگیری نماید.
• هیچگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی، منافع و حقوق ناشی از آن وجود نداشته باشد.
• تصرف و اعمال حقوق مالکیت در آن برای نهاد واسط دارای هیچگونه محدودیتی نباشد.
• مالکیت آن به صورت مشاع نباشد.
• امکان واگذاری به غیر را داشته باشد.
• تا زمان انتقال مالکیت دارایی به بانی، دارایی از پوشش بیمه ای مناسب و کافی برخوردار باشد.

اوراق مشارکت

• اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، نوعی از اوراق بهادار است که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی یا زیرساختی در کشور، منتشر می‌گردد. تهیهٔ دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهدهٔ بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت اوراق بهاداری هستند که با مجوز بانک مرکزی برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، طرح‌های سودآور تولیدی و خدماتی (به استثنای امور بازرگانی) در چارچوب عقدمشارکت مدنی ، توسط سازمان جاری منتشر می‌شود. در هر ورقهٔ مشارکت، میزان سهم دارندهٔ آن مشخص شده‌است

نکات مهم انتشار اوراق مشارکت

• پروژه موضوع انتشار اوراق مشارکت باید در قالب شخصیت حقوقی انجام شود که دارای سوابق مالی حسابرسی شده توسط حسابرسان معتمد بورس باشد.
• ناشر نباید زیان انباشته داشته باشد، عملکرد شرکت باید سودآور بوده و به تشخیص بورس امکان سودآوری آن در آینده وجود داشته باشد.
• گزارش حسابرس مستقل در خصوص آخرین صورت های مالی حسابرسی شده نباید حاوی اظهارنظر مردود یا عدم اظهارنظر باشد.
• پروژة موضوع انتشار اوراق مشارکت باید براساس گزارش توجیهی حسابرسی شده توسط حسابرس معتمد بورس از توجیه مالی، فنی و اقتصادی مناسبی برخوردار باشد.
• داشتن وثایق معتبر جهت ارائه به ضامنی که بازپرداخت اصل و سود اوراق مشارکت را تضمین خواهد کرد. پروژه موضوع انتشار اوراق مشارکت می تواند یکی از تضامین قابل ارائه به ضامن باشد که به نتیجة مذاکره با ضامن بستگی دارد.
• حداقل سهم الشرکه ناشر در هر طرح توسط مرجع صادرکننده مجوز انتشار اوراق تعیین می شود. معموالً، حداقل 50 درصد از منابع مورد نیاز برای اجرای پروژه باید توسط ناشر تأمین شود.
• سقف مبلغ اوراق مشارکت قابل انتشار برای شرکت های پذیرفته شده در بورس به تشخیص هیئت پذیرش و حداکثر تا 70 درصد ارزش ویژه هر شرکت است. همچنین، حداکثر میزان اوراق مشارکت قابل انتشار براساس ضوابط داخلی سازمان بورس و اوراق بهادار بدین ترتیب اعمال شده است که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، بعد از انتشار اوراق مشارکت، حداکثر مساوی عدد 3 باشد.در صورتی که اصل و سود اوراق مشارکت توسط بانکها و موسسات مالی و اعتباری تحت نظارد بانک مرکزی ضمانت شده باشد، نیازی به رعایت بندهای 2 و 7 توسط ناشر نمیباشد.

• مصرف وجوه حاصل از واگذاری اوراق مشارکت در محلی غیر از پروژه های مبنای انتشار اوراق مشارکت، مجاز نیست.
• اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در بورس باشد. در این صورت ناشر موظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت های مذکور را تا سررسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری نماید.

• اوراق مشارکت ممکن است قابل تبدیل به سهام شرکت ناشر باشد. در این صورت مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش خاص بازرس یا بازرسان شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را می دهد و شرایط و مهلتی را که طی آن دارندگان این گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند تعیین و اجازة افزایش سرمایه را به هیئت مدیره خواهد داد.

تعریف و ویژگی های اوراق استصناع

اوراق استصناع :

اوراق بهاداری هستند که دارندگان آنها به صورت مشاع مالک دارایی مالی هستند که براساس قرارداد استصناع شکل می گیرد.

این اوراق دارای بازده معین و قابل مبادله در بازار ثانوی بوده است.

وزارت خانه ها، شهرداری ها، شرکت های دولتی و بخش خصوصی برای تأمین مالی طرح های عمرانی و توسعه ای می توانند اقدام به انتشار اوراق استصناع نمایند.

امکان بازار ثانوی اوراق استصناع

همه انواع اوراق استصناع از نوع ابزارهای مالی انتفاعی با سود معین می باشند، بر این اساس می توانند اهداف و سلیقه های بخش مهمی از صاحبان وجوه مازاد که قصد سرمایه گذاری بدون ریسک دارند را پوشش دهند، در نتیجه قابلیت مالی خرید و فروش در بازار ثانوی را خواهند داشت

پیش بینی می گردد برای خرید و فروش اوراق استصناع بازار ثانوی فعالی شکل گیرد و قیمت بازاری آنها متناسب با مدت و مبلغ اسمی اوراق، تعیین شود و ابزار جدیدی شبیه اوراق مشارکت، با نرخ بازدهی معین وارد بازار سرمایه شود.

تعریف اوراق منفعت

• ورق منفعت سند مالی بهاداری است که بیانگر مالکیت دارندة آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام است که در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل شده است مانند گواهی حق اقامت در هتل معین برای روز معین، حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین، حق استفاده از یک ساعت پرواز برای مقصد معین و حق استفاده از خدمات حج یا عمره برای سال معین.

کاربردهای اوراق منفعت

• واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام:

صاحبان دارایی های بادوام گاهی به نقدینگی احتیاج دارند و حاضرند برای تأمین آن، بخشی از منافع حاصل از دارایی های بادوام خود را از پیش واگذار کنند. در این موارد اگر صاحبان دارایی در جست و جوی استفاده کننده نهایی )کسی که بخواهد در روز معین از منافع دارایی معین استفاده کند( باشند، احتمال موفقیت خیلی پایین و در حد صفر است. برای حل این مشکل می توان از اوراق منفعت استفاده کرد. یعنی صاحبان دارایی برای بخشی از منافع دارایی، اوراق منفعت منتشر و سپس آن ها را در مقابل مبلغ معینی به متقاضیان واگذار می کنند. دارندگان اوراق می توانند صبر کنند و در زمان معین از آن منافع بهره ببرند؛ کما اینکه می توانند قبل از فرا رسیدن مدت آن را به دیگران واگذار کنند.

• واگذاری خدمات آینده:

همانند صاحبان دارایی های بادوام، شرکت ها و مؤسسه های خدماتی نیز گاهی برای تأمین سرمایه در گردش یا توسعه فعالیت های اقتصادی، نیازمند پول می شوند و حاضرند بخشی از خدمات آینده خود را از پیش واگذار کنند. در این موارد نیز اگر شرکت های خدماتی به دنبال مشتری نهایی )استفاده کننده واقعی از خدمات( باشند، احتمال موفقیت در سطح پایین و نزدیک به صفر است، در حالی که استفاده از اوراق بهادار منفعت می تواند این مشکل را به آسانی حل کند.

مکانیسم بازار اوراق منفعت

• صاحبان دارایی های بادوام به منظور حل مشکل نقدینگی خود می توانند برای بخشی از منافع حاصل از دارایی، اوارق منفعت منتشر کند. در این حالت نهاد واسط با جمع آوری پول از مردم به وکالت از طرف آنان، منافع آتی حاصل از دارایی بادوام را به ارزش فعلی پیش خرید می کند. سود این اوراق در سررسیدهای مشخص از طریق نهاد واسط در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد. در زمان سررسید نیز، دارندگان اوراق از وجوه حاصل از منافع بهره مند می شوند. دارندگان اوراق می توانند اوراق خود را قبل از سررسید در بازار ثانوی به فروش رسانند.

ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن

• قیمت اوراق بهادار منفعت و سود حاصل از خرید و فروش آن ها )نرخ بازدهی( به عوامل زیادی چون اعتبار صاحبان دارایی و شرکت های خدماتی، قیمت اسمی منافع و خدمات، نرخ بازدهی ابزارهای مالی مشابه، زمان و مکان ارائه منافع و خدمات بستگی دارد
• ارزش صکوک منفعت بر اساس ارزش فعلی منافع آتی حاصل از دارایی های بادوام یا ارزش فعلی خدمات محاسبه می شود. ارزش فعلی هر ورقه منفعت با لحاظ ارزش اسمی، نرخ تنزیل و مدت زمان باقی مانده تا زمان استفاده از منافع به دست می آید.

مثال کاربردی اوراق منفعت

به عنوان مثال یک شرکت پیمانکاری بزرگراهی را تحت قرارداد BOT احداث کرده و اکنون به مدت 20 سال حق بهره برداری از این بزرگراه از جمله عوارض دریافتی را داشته و از طرف دیگر برای ورود به دیگر پروژه های خود نیاز به منابع مالی جدید دارد. لذا می تواند منافع حاصل از بزرگراه احداث شده را به عموم واگذار نماید. در این حالت نهاد واسط با جمع آوری وجوه از مردم، درآمد حاصل از عوارض بزرگراه ها تعریف بازارهای مالی را طی عمر اوراق منفعت پیش خرید می کند. شرکت پیمانکاری نیز وجوه حاصل از عوارض را پس از کسر هزینه های بزرگراه در اختیار نهاد واسط قرار می دهد. از آنجاییکه عوارض بزرگراه ها و هزینه ها به صورت مستمر و نه در دوره های زمانی خاص ایجاد می شود لذا نهاد واسط این وجوه را به نمایندگی از طرف دارندگان اوراق در حساب بانکی مشخص سپرده گذاری می کند. نهاد واسط در سررسیدهای مشخص حداقل سود علی الحساب تضمین شده توسط ضامن اوراق را از حساب بانکی مذکور برداشت کرده و در اختیار دارندگان اوراق قرار می دهد. درپایان عمر اوراق نیز نهاد واسط مانده وجوه موجود در حساب بانکی که بیانگر اصل اوراق و سایر منافع احتمالی و سود سپرده است را در اختیار دارندگان اوراق قرار می دهد.