ویژگی های قراداد سلف

اوراق سلف یا قراردادهای سلف چیست و آشنایی با کاربرد آن

بدون شک در بازار سرمایه و معاملات قراردادهای زیادی بسته می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند. یکی از همین قراردادهای پرکاربرد اوراق سلف هستند که امتیازی ارزشمند را در اختیار افراد قرار می‌دهند. اگر بخواهیم که قراردادهای سلف به طور خلاصه معرفی کنیم، باید بگوییم که این دسته از قراردادها امکان پیش‌فروش کالا را به تولیدکنندگان می‌دهند.

برخی از واحدهای تولیدی در طول فعالیت خود دچار کمبود نقدینگی شده و نیاز به تامین مالی دارند. در چنین شرایطی تولید کننده با ارائه اوراق سلف تولید کننده وجه کامل را دریافت کرده و سفارش در زمانی مشخص دریافت خواهد شد. همچنین در این قراردادهای ارزش کالا از مبلغ درج شده در قرارداد کمتر است که انگیزه مشتریان یا سرمایه‌گذار را بالاتر می‌برد. البته که ویژگی های قراداد سلف در مورد قراردادهای سلف نکات مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

اوراق سلف چه محدودیت‌هایی دارند؟

با اینکه قراردادهای سلف دارای امتیاز ارزشمندی به نام تأمین مالی هستند، اما این دسته از قراردادها محدودیت‌هایی نیز به همراه دارند. در گذشته زمانی که فروشنده و خریدار یک قرارداد سلف را منعقد می‌کرد، با چالشی جدی روبه‌رو می‌شدند که آن‌ هم عدم امکان فروش یا خرید تا زمان تحویل کالا بود.

با وجود چنین محدودیتی عرضه کننده و سرمایه‌گذار باید تا زمان تحویل کالا منتظر می‌ماندند تا بتوانند سفارشات خود را به فروش برسانند. همچنین در این شرایط نیز با تغییرات قیمت‌های عرضه کننده و خریدار با زیان‌های مالی قابل توجهی مواجه می‌شدند. به همین دلیل قراردادهای سلف موازی استاندارد پا به میدان گذاشتند تا چنین محدودیت‌هایی را از بین ببرند.

معرفی قراردادهای سلف موازی، راهی برای رفع محدودیت‌ها

زمانی که محدودیت‌های اوراق سلف در معاملات دچار مشکل شدند، قراردادهای سلف موازی استاندارد به وجود آمدند. به طور کلی این دسته از قراردادها تفاوت چندانی با همان نمونه‌های اولیه ندارد، اما دارای ویژگی دیگری به نام امکان خرید و فروش قبل از سررسید قرارداد است.

با وجود این ویژگی، خریدار یا فروشنده قبل از اینکه تاریخ تحویل سر برسد، امکان خرید یا فروش کالا مورد نظر را خواهد داشت. همچنین بازار ثانویه نیز برای خرید فروش این اوراق وجود دارد که کار را ساده‌تر خواهد کرد. البته در مورد نحوه خرید و فروش یا قیمت پایه کالا در قرارداد مفادی درج می‌شود.

تعریف اختیارات و قیمت اعمال در قراردادهای سلف موازی

هنگامی که خریدار یا فروشنده در حال عقد قراردادهای سلف هستند، باید در اوراق سلف خود نکات مهمی را درج کنند تا هنگام خرید و فروش کالا مشکلی ایجاد نشود. برای مثال یکی از مهم‌ترین مواردی که در قراردادهای سلف موازی استاندارد درج خواهد شد، قیمت اعمال است. همچنین اختیارات خرید و فروش نیز باید به صورت جداگانه در قرارداد تدوین شوند.

اختیار فروش تبعی

اختیار فروش تبعی در قراردادهای سلف از سوی عرضه کننده کالا به خریدار داده خواهد شد. در بند اختیار فروش تبعی فروشنده تعیین خواهد کرد که تا زمان رسیدن سررسید قرارداد و تحویل کالا، خریدار امکان فروش سفارشات یا کالا را خواهد داشت. همچنین در این بند قیمت تاریخ سررسید در نظر گرفته شده تا دارایی عرضه کننده با قیمت کاذبی به فروش نرسد.

اختیار خرید تبعی

اختیار خرید تبعی در نقطه مقابل فروش تبعی قرار دارد. یعنی خریدار یا سرمایه‌گذار به عرضه کننده کالا این امکان را می‌دهد که بخشی از دارایی موجود در اوراق سلف را خریداری کند. در ویژگی های قراداد سلف این بند از قراردادهای سلف موازی استاندارد توزیع کننده می‌تواند تا زمان سررسید بخشی از سرمایه را با قیمت پایه بخرد. البته که چنین بند مهمی برای توزیع کنندگان امتیازات زیادی را به همراه خواهد داشت.

کاربردهای اوراق سلف چیست؟

برای اینکه در بازار سرمایه برخی از فعالان به سراغ قراردادهای سلف بروند، انگیزه‌های متفاوتی وجود دارد. به همین دلیل کاربردهای اوراق سلف گسترش پیدا خواهد کرد. اما به طور کلی دو کاربرد بزرگ برای قراردادهای سلف می‌توان معرفی کرد. همچنین کاربردهای قراردادهای سلف امتیازات زیادی را برای توزیع کنندگان و خریداران به همراه خواهد داشت.

تامین مالی تولیدکنندگان

اولین و بزرگ‌ترین کاربردی که اوراق سلف دارند، تامین مالی توزیع کنندگان کالا است. با وجود این کاربرد هر زمان که تولیدکننده‌ای با کمبود نقدینگی مواجه شود، به راحتی می‌تواند سرمایه کافی را به دست بیاورد. همچنین قراردادهای سلف امنیت مالی عرضه کنندگان کالا را افزایش خواهد داد.

ایجاد بستر مناسب برای سرمایه مازاد افراد

زمانی که توزیع کننده برخی کالاهای خود را با استفاده از قراردادهای سلف به فروش می‌رساند، همیشه ارزش زمان تحویل کالا بیشتر از قیمت درج شده در قرارداد خواهد بود. یعنی سودی کاملا تضمین شده برای خریدار وجود دارد. به همین دلیل افرادی که دارای سرمایه مازاد هستند، با استفاده از قراردادهای سلف سرمایه‌گذاری مطمئنی را تجربه خواهند کرد.

امنیت مالی معامله‌گران در اوراق سلف چگونه است؟

فرض کنید که شما یک توزیع کننده کالا هستید و با قراردادهای سلف درصدی از کالاهای تولید خود را به فروش می‌رسانید، اما در زمان سررسید قرارداد قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی می‌توانید از امتیاز اختیار خرید خود استفاده کنید و خریدار موظف است که با قیمت درج شده در قرارداد کالا به شما ویژگی های قراداد سلف بفروشد. در این شرایط فروشنده به طور کامل از نوسانات قیمت بازار در امان می‌ماند. ناگفته نماند که این امنیت مالی کاملا برای خریدار یا سرمایه‌گذار نیز در دسترس است.

مزایای استفاده از قراردادهای سلف

در بازار سرمایه فعلی قراردادهای سلف نقش پررنگی را بازی می‌کنند. به طوری که با حذف آن‌ها از زنجیره معاملات افراد دچار مشکلات زیادی خواهند شد. به همین دلیل توزیع کنندگان کالا یا سرمایه‌گذاران باید به این قراردادها توجه کنند تا به مزایای ارزشمند زیر برسند:

• تامین نقدینگی بدون فروش سهام یا دارایی‌های فعلی
• امکان پیش فروش با امنیت مالی کامل
• ایجاد بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری
• جلوگیری از زیان‌های مالی در هنگام پیش‌ فروش کالا
• معافیت مالیاتی
• کاهش هزینه انجام معاملات
• قدرت نقد شوندگی بالا

موارد بالا تنها بخش کوچکی از مزایای قراردادهای سلف هستند و اوراق سلف امتیازات به مراتب بیشتری را ویژگی های قراداد سلف در بازار سرمایه دارند. اما عقد چنین قراردادهای مهمی در معاملات نیازمند دانش زیادی است. به همین دلیل برای جلوگیری از زیان‌های مالی برای عقد چنین قراردادهایی باید دقت بیشتری به خرج دهید.

بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار

برخی از سرمایه‌گذاران تصور می‌کنند که قراردادهای سلف قدرت نقد شوندگی زیادی ندارند؛ زیرا درصد زیادی از مردم از آن‌ها استفاده نمی‌کنند. اما باید بدانید که بازارگردان در بازار سرمایه قراردادهای سلف وجود دارد. اگر زمانی که قصد فروش دارید و مشتری در بازار وجود ندارد، بازارگردان اوراق را خریداری کرده تا دیگر نگران نقد شوندگی آن‌ها نباشید.

ویژگی دارایی‌هایی که با قراردادهای سلف معامله می‌شوند

کالاهایی که با قراردادهای سلف عرضه می‌شوند، باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند. اولین ویژگی امکان تحویل فیزیکی کالاهایی است که قیمت پایه استاندارد دارند. همچنین باید مرجعی مطمئن و رسمی قیمت کالا را اعلام ویژگی های قراداد سلف کند. در نهایت هم کالاهایی مجاز به فروش با قراردادهای سلف هستند که برای خرید و فروش یا انتقال دارای محدودیت قانونی نیست.

قراردادهای سلف، راه حلی در بازار تولید و سرمایه

اوراق سلف که در ابتدا دارای محدودیت‌ها و نواقص قابل توجهی بودند، با عرضه قراردادهای سلف موازی استاندارد به ارزش واقعی خود رسیدند. با وجود چنین قراردادهایی تولیدکنندگان کالا دیگر برای تامین منابع مالی مشکل خاصی نخواهند داشت. همچنین افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری مطمئن با ریسک کم هستند، با قراردادهای سلف به هدف خود می‌رسند.

عقد سلف چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

این عقد شاید کمتر مورد استفاده سیستم بانکی قرار گیرد ولی آشنایی تولیدکنندگان و بانکداران با این عقد و ورود به آن می تواند زمینه ساز رفع مشکلات بسیاری از واحدهای تولیدی گردد.

در ابتدا تعاریف و دیدگاههایی از سلف یا سلم که در سیستم بانکی رایج و مورد استفاده قرار می گیرد را بیان می کنیم:

• اگر در قرارداد بیع برای تحویل مبیع مدت تعیین شود معامله را بیع سلف یا سلم می‌گویند.
• سلف یا سلم در لغت به معنی پیش خرید می باشد و به معامله ای گویند که ثمن نقد و فی المجلس پرداخت و مبیع در ذمه و موجل باشد.
• بانک در معامله سلف اقدام به ویژگی های قراداد سلف ویژگی های قراداد سلف پیش خرید کالای تولیدی مشتری به قیمتی پایین تر از قیمت عمده فروشی بازار می نماید تا از این طریق نسبت به تامین مالی مشتری اقدام نماید.
• معامله سلف، پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین (پایین تراز قیمت بازار) می باشد.
• بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک ها می توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت تامین قسمتی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی اعم از این که مالکیت این واحدها متعلق به شخص حقیقی یا حقوقی باشند، منحصراً بنا به درخواست این گونه واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدی آنها نمایند.
• سلف تسهیلاتی است کوتاه مدت معادل یک دوره گردش تولید و حداکثر یک ساله می باشد.

ویژگی های قرارداد سلف

به غیر از ویژگی‌های عقود مبادله‌ای، قرارداد سلف مورد استفاده در بانکداری بدون ربا بر اساس ماهیت عقد و دستورالعمل بانک مرکزی دارای یک سری ویژگی ها به شرح ذیل می باشد:

• کسب سود ثابت از سلف یا پیش خرید: بانک با انجام معامله سلف (پیش خرید) و تعیین قیمت سلف به پایین تر از قیمت بازار، می‌تواند سود ثابت به دست آورد.
• پرداخت کل ثمن معامله فی المجلس به مشتری(فروشنده) : در قرارداد سلف، بانک به عنوان خریدار، کل مبلغ قرارداد را در زمان معامله به مشتری پرداخت می‌کند.
• استفاده در بخش تولیدی: از عقد سلف نمی‌توان در همه بخش‌های اقتصادی استفاده کرد. بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی، بانک ها می توانند تنها در بخش تولیدی (می تواند صنعتی،کشاورزی یا معدنی باشد) اقدام به پیش خرید کالایی منضبط (کالاهایی که دارای بازار عمده فروشی باشند و کالاهای خاص و فساد پذیر نباشند. کالاهای منضبط نظیر گندم، برنج، چای و کالاهای صنعتی نظیر فولاد،مس، لوازم خانگی متعارف بازار و …)
• کوتاه مدت بودن قرارداد: قرارداد سلف از قراردادهای کوتاه مدت می باشد.
• عدم امکان فروش کالا قبل از تحویل : یکی از ویژگی‌های فقهی عقد سلف این است که بانک نمی‌تواند قبل از تحویل کالا از مشتری، نسبت به فروش آن اقدام نماید.
• معامله سلف با عنایت به ماهیت حقوقی آن عقدی است لازم و فسخ آن بجز در مواردیکه در قانون تصریح گردیده میسر نمی باشد.
• معامله سلف به منظور تامین سرمایه در گردش مورد نیاز واحد تولیدی صورت می پذیرد و وقتی تولید کننده دچار کمبودهایی در تامین قسمتی از سرمایه در گردش خود باشد پیش خرید محصولات با هدف برطرف نمودن مشکل تولید کننده صورت می پذیرد.

بنابراین خرید کالای موجود متقاضی که بنابر دلایلی در شرایط روز قابل عرضه در بازارهای داخلی یا خارجی نباشد مشمول معامله سلف نخواهد بود. در واقع معامله سلف در مورد محصولاتی است که نیاز مالی متقاضی الزاما برای تولید همان کالای موضوع معامله سلف مطرح بوده باشد. بدین معنی که قسمتی از هزینه تولید کالا توسط متقاضی انجام و تنها بخشی از سرمایه در گردش برای تولید محصول نهایی بصورت معامله سلف در اختیار او قرار میگیرد.

• سلف عقدی است لازم و با شرط ضمن ویژگی های قراداد سلف عقد حق فسخ برای بانک حاصل می شود.

فرآیند کلی اجرای قرارداد سلف

بانک در عقد سلف برخلاف عقد نسیه، اقدام به پیش خرید محصولات تولیدی مشتریان می نماید و به جای اینکه کالا را تحویل مشتری دهد و مبلغ آن را به صورت نسیه اقساطی (مانند مرابحه) اخذ نماید، مبلغ کالای پیش‌خرید شده را به صورت نقدی پرداخت می‌کند و مقرر می‌شود تولید کننده (مشتری) کالا را در تاریخ معین به بانک تحویل دهد.

هدف بانک از پیش خرید کالا، کسب سود به عنوان تاجر است و هدف مشتری از پیش فروش کالا تامین مالی و رسیدن به منابع مورد نیاز می باشد.

• اگر مشتری بتواند کالای تولیدی خود را به صورت پیش فروش در بازار کالا به خریدار نهایی بفروشند (منظور از خریدار نهایی این است که بانک را واسطه قرار ندهد) معامله سلف انجام شده و تولید کننده ( فروشنده و مشتری) تامین مالی می‌شود.
• اگر در بازار کسب و کار، خریداری برای پیش فروش محصولات تولیدی وجود نداشته باشد، مشتری به بانک مراجعه نموده و تقاضای اخذ تسهیلات در قالب قرارداد سلف می‌نماید. بانک با بررسی وضعیت مالی مشتری و انجام اعتبار سنجی و ظرفیت سنجی لازم برای بازپرداخت تسهیلات، اقدام به خرید محصولات مشتری با شرایط خاص می نماید. بانک قیمت عمده‌فروشی را مبنای کار خود قرار می‌دهد.
• در هنگام انعقاد قرارداد به مشتری وکالت داده می شود تا از طرف بانک، کالای تحویل شده به بانک را در بازار بفروشند و مبلغ آن را به بانک‌ تحویل نماید.

البته ممکن است وکیل این مسئولیت را نپذیرد، بنابراین بانک با تعیین قیمت خیلی پایین تر ازعرف بازار، مشتری را از لحاظ عقلانی و منطق اقتصادی مجبور می کند که این کار را انجام دهد و گرنه کالای خود را باید با نصف قیمت بازار به بانک تحویل فیزیکی نماید که به صرفه و صلاح مشتری نیست.

ضوابط اجرایی تسهیلات سلف

• متقاضی علاوه بر اهلیت و داشتن مجوزهای لازم باید مالک عین یا منافع واحد تولیدی بوده و بنگاه اقتصادی در حال بهره برداری باشد و چنانچه فعالیت در رشته کشاورزی است باید از امکانات لازم برای تولید محصولات از قبیل زمین، باغ و لوازم کار برخوردار باشد.
• فروشنده باید تسهیلات ناشی از انعقاد قرارداد را در واحد تولیدی معرفی شده برای تهیه کالای مورد معامله به کار گیرد و از مشتریان اعتباری و خوش نام بانک باشد.
• مقدار کالای مورد معامله در قرارداد در توان و ظرفیت واحد تولیدی متقاضی باشد و امکان تحویل کالای پیش فروش شده در مهلت تعیین شده را دارا باشد.
• تسهیلات سلف صرفاً برای تولید کالاهایی که مقدمات تولید آن فراهم و برای تکمیل تولید نیاز به منابع مالی دارد، مجاز می باشد و به هیچ وجه پرداخت تسهیلات برای خرید کالاهای موجود که به فروش نرسیده مجاز نیست.
• با توجه به اینکه مشتری کالای خود را پیش فروش می کند، نیازی به ارائه فاکتور و پیش فاکتور به بانک نیست.
• در قرارداد سلف باید موارد تاریخ و محل تحویل، مقدار، تعداد و وزن محصول پیش‌خرید شده مشخص باشد و مشتری متعهد به فروش کالای سلف از طرف بانک باشد.
• چنانچه مشتری مایل به تحویل کالا در سررسیدهای مختلف باشد در این صورت می بایست شعبه مبادرت به انعقاد قراردادهای متفاوت با سر رسیدهای معین نمایند.

• مدت قرارداد سلف ارز صادراتی، تابع قرارداد منعقده بین بانک و مشتری و حداکثر ۱۲ ماه می باشد مشروط بر اینکه مدت مذکور از حداکثر یک ماه پس از سررسید قرارداد فی مابین متقاضی و خریدار خارجی کالا تجاوز ننماید.

شرايط محصول :‌

محصولات توليدي موضوع معامله سلف بايستي داراي شرايط زير باشند :
الف ـ كالاي مورد معامله بايد با توجه به روشهاي متداول توليد و سوابق امر از كيفيت مناسب و مطلوب برخوردار باشد .
ب ـ كالاي موضوع معامله سلف بايد در زمان تحويل سهل ویژگی های قراداد سلف البيع بوده و فاسد شدني نباشد، مگر اينكه اقدامات ضروري جهت جلوگيري از فساد پذيري در فاصله زماني تحويل و فروش كالاي مورد معامله به موقع بعمل آمده و تدابير لازم اتخاذ گرديده باشد .
منظور از سهل البيع بودن كالا آن است كه واحدهاي بانك ، هنگام پيش خريد ، اطمينان حاصل نمايند كه محصولات توليدي مورد معامله در زمان تحويل با توجه به مبلغ قرارداد و سود مورد انتظار قابل فروش باشد.

ج- کالای مورد معامله از کالاهای غیر ضروری، انحصاری، سریع الفساد، تجملاتی و زینتی نباشد.

قیمت پیش خرید کالای مورد معامله

الف- قیمت پیش خرید محصولات تولیدی با توجه به پیش بینی بازار و قیمت فروش آنها در تاریخ تحویل و با در نظر گرفتن سود مورد انتظار بانک و مدت قرارداد تعیین خواهد شد. در هر حال قیمت پیش خرید نباید از قیمت نقدی اینگونه محصولات در زمان انجام معامله سلف بیشتر باشد.
ب- کل بهای کالا موضوع معامله سلف طی هر فقره قرارداد باید نقدا و یکجا در موقع انعقاد قرارداد به فروشنده پرداخت شود.

ارزش اسمی و فعلی کالا در معاملات سلف

الف- ارزش اسمی کالا در معاملات سلف عبارت است از قیمت نقدی عمده فروشی کالا در زمان انجام معامله
ب- ارزش فعلی کالا در معاملات سلف عبارت است از بهاء پیش خرید آن کالا در زمان انجام معامله.

فروش کالای موضوع معاملات سلف

• واحدها مجاز به فروش کالای پیش خرید شده قبل از تاریخ تحویل نمی باشند، مگر اینکه کالای مورد معامله قبل از سررسید آماده تحویل باشد.
• واحدها می توانند پس از انقضای تاریخ تحویل، حتی قبل از تحویل، محصولات تولیدی پیش خرید شده را به فروش برسانند. در هر حال این محصولات می بایست پس از تحویل در کوتاه ترین مدت به فروش برسد.
• فروش اقساطی کالای پیش خرید شده هنگام تحویل به شخص ثالث با رعایت ضوابط مربوط بلامانع است.

نکات قابل توجه در معاملات سلف

۱- تعیین مشخصات اصلی محصولات پیش خرید شده به نحوی که مشخص کننده قیمت باشد.
۲- پرداخت تمامی قیمت پیش خرید محصولات مورد معامله به فروشنده در زمان انجام معامله.
۳- تعیین تاریخ تحویل محصولات پیش خرید شده.
۴- تعیین مقدار، تعداد، وزن و سایر مشخصات متعارف محصولات مورد معامله.
۵- تعیین محل تحویل کالای پیش خرید شده.
۶- اخذ تامین و تضمین وثائق کافی از فروشنده بمنظور حسن اجرای قرارداد.
۷- ایجاد اطمینان از اینکه متقاضی تولیدات خود را قبلا به شخص دیگری پیش فروش نکرده باشد.

قرارداد سلف چیست؟ | اوراق سلف چه کاربردی دارند؟

ممکن است برایتان سوال شده باشد که قرارداد سلف چیست؟ بورس کالای جمهوری اسلامی ایران، نهادی رسمی و نهادمند است که نقش بسزایی را در بازار سرمایه کشورمان بازی می‌کند. بورس کالای ایران، زمینه‌ای برای طراحی ابزارهای معاملاتی جدید بر طبق نیازهای اقتصادی کشور است. رویکرد ویژه در طراحی این نوع ابزارها، رهبری صحیح منابع به قسمت‌های تولیدی اقتصاد، رشد و توسعه بازارهای داخلی، تجهیز نمودن بازار کالاها و توسعه ساختارهای سنتی در بازار است. به همین جهت ابزارهای گوناگونی ویژگی های قراداد سلف تاکنون در بازار بورس و کالا معرفی گشته‌اند. به جهت پاسخگویی به نیازهای تامین مالی در صنعت، بورس کالای ایران عمل به طراحی اوراق سلف و انواع آن کرده است که در ادامه به توضیح و تعریف اوراق سلف و این که قرارداد سلف چیست می‌پردازیم. سلف یعنی چه؟

تعریف اوراق سلف استاندارد

اوراق سلف چیست؟ معامله سلف چیست؟

معاملات سلف چیست؟ یا اوراق سلف چیست؟ سلف در لغت به معنی پیش ‌پرداخت، اطاعت نمودن و قبول کردن است. اوراق سلف شکلی از اوراق صکوک است که نسبت به باقی اوراق مشارکت دارای امنیت زیادتری است. تولیدکننده یا مالک دارایی با استفاده نمودن از این نوع اوراق صکوک این توانایی را دارد نقدینگی مورد نیازش را تامین کند و خریدار با پیش خرید نمودن محصولات، در آن بخش سرمایه‌گذاری بکند.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف (معامله سلف)، در اصل قراردادی است که به کمک آن اشخاص، محصولات واحدهای تولیدی خود را به نرخ مشخصی، پیش خرید نقدی می‌کنند. به بیان دیگر مالکان کالا، دارایی خودشان را به طور نقدی پیش فروش کرده و زمانی معین در آینده آن را تحویل می‌دهند. قرارداد سلف برخلاف قرارداد نسیه است؛ در قرارداد نسیه، فروشنده در اصل کالا را تحویل می‌دهد و تسویه کالا هم در آینده صورت می‌پذیرد.

به همین خاطر قرارداد سلف، قراردادی هست که در آن عرضه کننده قسمتی از دارایی پایه خود قرارداد را در ازای بهای نقد و برابر با قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در موعد تحویل به دست خریدار تسلیم نماید. همین طور گواهی سلف، سندی است دربردارنده مجموعه دارایی‌های خریدارانش از قرارداد سلف هست.

یکی از وسیع‌ترین محدودیت‌هایی است که قرارداد سلف دارا است و آن اینکه بازار ثانویه ندارد. به همین خاطر بسیاری از افراد نمی‌توانند از این نوع قرارداد بهره ببرند. این عامل سبب وجود نقدینگی اندک در این بازار گشته و اوراق نسبت به تغییرات قیمت دارایی واکنشی از خود نشان نمی‌دهند.

قرارداد سلف موازی استاندارد

برای رفع کردن ایراد مشکل قرارداد سلف و مرتفع نمودن محدودیت‌هایش، اوراق قرارداد سلف موازی استاندارد ایجاد گشته که بر طبق آن، خریدار می‌تواند برابر با دارایی پایه خریداری گشته را به فرد دیگری در بازار، پیش از موعد سررسید واگذار کند. به همین خاطر اوراق سلف استاندارد، گونه‌ای ابزار تامین مالی هست که بر اصل قرارداد سلف موازی استاندارد انتشار داده می‌شود.

ناشر اوراق سلف موازی استاندارد، فارغ از قیمت دارایی پایه، یک میزان سود حداقلی را برای سرمایه‌گذاران در قالب اختیار فروش در موعد سررسید ضمانت می‌کند. از سوی دیگر، با افزایش پیدا کردن قیمت دارایی پایه، سود مازادی هم به سرمایه‌گذارش تعلق می‌گیرد. برای پوشش‌دهی ریسک حاصل از نوسانات قیمت دارایی پایه نیز در قرارداد سلف موازی به عنوان نمونه قرارداد سلف ( معاملات سلف ) استاندارد می‌شود از ابزار حق خرید و فروش تبعی کمک گرفت که به شکل زیر تعریف می‌شوند:

1. اختیار خرید تبعی:نمونه قرارداد سلف از نوع اختیار معامله‌ای که به همراه معامله اوراق سلف موازی استاندارد، از طرف خریدار به سمت عرضه کننده انتقال ویژگی های قراداد سلف داده می‌شود و بر طبق آن، اختیار خریداری تعداد معینی از دارایی پایه را در موعد سررسید و به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به عرضه کننده انتقال می‌دهد.
2. اختیار فروش تبعی: اختیار معامله‌ای هست که به همراه معاملات اوراق سلف موازی استاندارد از سمت عرضه کننده به سمت خریدار انتقال داده می‌شود و بر طبق آن خریدار اوراق، تعداد معینی از دارایی پایه خود را در موعد سررسید به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به طرف عرضه کننده می‌دهد.

دارایی‌هایی که توانایی انتخاب جهت رای عقد قرارداد سلف موازی استاندارد را دارا هستند ویژگی‌های زیر را بایستی داشته باشند:

1. امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه وجود داشته باشد
2. دارایی پایه استاندارد باشد
3. مرجع قیمتی قابل اتکا وجود داشته باشد
4. محدودیت قانونی برای نقل و انتقال کالا وجود نداشته باشد
5. بازار نقدی قوی برای ویژگی های قراداد سلف دارایی پایه وجود داشته باشد
6. محدودیت‌های قیمتی برای دارایی پایه وجود نداشته باشد. (یعنی مشمول قیمت‌ گذاری‌ های دولتی نگردد)

کاربرد قراردادهای سلف موازی

تولیدکنندگانی که زمان تولید، دچار نوعی کمبود نقدینگی باشند، از روش پیش فروش قسمتی از تولیداتشان می‌توانند سرمایه مورد نیازشان را تامین نمایند.

مزایای اوراق سلف موازی استاندارد

قراردادهای سلف استاندارد نظیر سایر اوراق مشارکت و اوراق صکوک، مزایایی نیز دارد که در بازار بورس و اوراق بهادار مورد معامله قرار می‌گیرند. این مزایا به صورت ذیل است:

برای تولیدکنندگان محصولات و کالاها
1. افزایش میزان نقدشوندگی بازار
2. کاهش نمودن هزینه‌های معاملاتی
3. معافیت های مالیاتی
4. تضمین نمودن نقدشوندگی اوراق به خاطر وجود بازارگردان
5. کشف قیمت روزانه یا حتی لحظه‌ای برای انواع کالاها در چارچوب و مقرارت مکانیسم بازار
6. دارای عمر به نسبت کوتاه‌مدت یک تا ۲ سال
7. دارای حداقل سود ضمانت شده که این سود برطبق رشد قیمت دارایی پایه تا سقف مشخص می‌تواند رشد بنماید
8. ریسک اندک
9. توانایی خرید و فروش کردن (معامله سلف) قراردادهای سلف موازی در بازار ثانویه
10. کارمزد برای معاملات اوراق سلف موازی استاندارد
11. معاملات اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس کالای ایران دارای سقف کارمزدی ۰۰۰۷۲۵/۰ به ازای هر قرارداد یا به عبارت دیگر خرید یا فروش است.

اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا

می‌توانید فهرست اوراق سلف موازی استاندارد را در قسمت بورس کالا در وب سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به راحتی و با چند کلیک ساده مشاهده کرد. برای خرید نمودن اوراق سلف موازی استاندارد، اشخاص بایستی به کارگزاری‌های معتبر بازار بورس و اوراق بهادار کشور مراجعه نمایند و جهت دریافت کد بورسی خودشان در این کارگزاری‌ها اقدام کنند. بعد از دریافت نمودن کد بورسی، اشخاص باییستی درخواست خرید خودشان را به کارگزاری که در آن ثبت نام نموده‌اند اعلام کنند.

قرارداد آتی چیست و تفاوت قرارداد آتی و سلف در کجاست؟

قرارداد آتی یا به عبارت دیگر future Contract نوعی قرارداد است که فروشنده متعهد می‌گردد بر طبق آن، در سررسید مشخص، مقدار معینی از کالای مشخص شده را به نرخ مشخصی بفروشد و در برابر این اقدام خریدار متعهد می‌گردد که کالا را با مشخصات مشخص شده، خریداری بنماید.

تفاوت قرارداد آتی و سلف در این قسمت است که می‌گویند قرارداد آتی، نوعی قراردادی دو طرفه هست. به این معنی که سرمایه گذاران در این نوع از بازار می‌توانند اضافه بر افزایش نمودن قیمت، از کاهش قیمت ها هم سودی کسب بکنند.

تفاوت قرارداد آتی و سلف را هم می‌توان به این صورت گفت که در قراردادهای آتی اغلب، برای جلوگیری کردن از عدم انجام تعهد، طرفین می‌بایستی مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، بابت ضمانت و جلوگیری کردن از تخلفاتی که ممکن است پیش بیاید، نزد اتاق پایاپای می‌گذارند و در برابر یکدیگر متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمتی که قرارداد ممکن است در آتی با آن روبه رو شود، وجه تضمین را تعدیل نمایند.

همان طور که پیش‌تر در باره این که قرارداد سلف چیست گفتیم، در اصل اوراق سلف استاندارد یکی از انواع ابزارهای تامین مالی مناسب برای تولیدکنندگان کالاها در کشور است و سرمایه‌گذاران با خریداری کردن این نوع از اوراق سلف موازی استاندارد به طور مستقیم در ارتقای سطح تولید ملی کشور و رسیدن به خودکفایی و رشد و توسعه اقتصادی متناسب با شرایط بومی مشارکت می‌کنند. این روش سرمایه‌گذاری، با هدایت نمودن و رعبری سرمایه های درگردش و سر در گم به حوزه‌هایی که به نقدینگی برای تولید و گرداندن چرخ اقتصادی کشور نیاز دارند، گردش مالی و فراهم آوردن سرمایه مورد نیاز برای تولید را افزایش می‌دهند. سرمایه‌گذاران هم از این قبیل معاملات می‌توانند سود کسب کنند.

اوراق سلف موازی چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟

اوراق سلف موازی یکی از مباحثی است که لازم است نسبت به آن آگاهی لازم را به عنوان یک شخص فعال در بورس داشته باشید. امروزه طرحی با عنوان طرح اوراق سلف موازی موجب بحث‌های شدیدی در بازار بورس شده است. این طرح توسط دولت تایید شده و در راستای تامین نیازهای مالی دولت و همچنین جمع آوری کردن نقدینگی از سطح جامعه توانسته است موفق عمل کند.

از دیگر کاربردهای طرح اوراق سلف موازی می‌توان به کاهش تورم اشاره نمود. در نتیجه این طرح می‌تواند هم به تامین منابع مالی دولت‌ها کمک کند و هم برای سرمایه گذاران سود‌آور باشد. در این مقاله قصد داریم شما را به طور کامل با این طرح آشنا سازیم و نکات لازم در مورد آن را به شما آموزش دهیم. پس اگر به این موضوع علاقه‌مند هستید با ما همراه باشید.

طرح اوراق سلف موازی چیست؟

یکی از قرادادهای بسیار پرکاربرد طرح سلف موازی است. قرداد سلف هم در بازارهای مدرن و هم در بازارهای سنتی برقرار است. بر طبق قرداد سلف معمولا یک کالا و یا یک دارایی را پایه در نظر می‌گیرند. مثلا در طرح جدید دولت نفت را به عنوان پایه در نظر گرفته است. ابتدا لازم است خریدار بهای کالا را به طور تمام بپردازد و هنگام سر رسید کالا را دریافت نماید. که این زمان معمولا یک یا دو سال در نظر گرفته می‌شود. پس اوراق را به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی کوتاه مدت به حساب می‌آورند.

در روش اوراق سلف موازی فروشنده پیش از آن که محصولی را تولید نماید بهای آن را از خریدار دریافت می کند که این مساله می تواند سودهایی برای فروشندگان داشته باشد. از جمله این که خریدار لازم نیست نگران باشد که به دنبال خریدار برای خرید محصول برود و دلیل دیگر این است که از نظر منابع مالی کمک بسیار زیادی به فروشندگان و تولیدکنندگان خواهد نمود. از دیگر مسائلی که در رابطه با اوراق سلف موازی خوب است بدانید این است که مشکلات مربوط به سختی‌های وام های بانکی را ندارد و این خود دلیلی است تا بیشتر کسانی که در زمینه اقتصادی فعالیت می‌کنند به این روش علاقه‌مند باشند.

نحوه پرداخت سود اوراق سلف موازی

سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که اوراق موازی چگونه به کسی که آن را پرداخت کرده در نهایت پرداخت می‌شوند؟ همان‌طور‌ که پییش از این گفتیم اوراق سلف موازی دارای سررسیدهایی هستند که قرارداد یک یا دو ساله دارند. کسانی که اوراق را دارند در این دوره هیچ سودی دریافت نمی‌کنند و تمام اصل پول و همچنین سود آن پول در انتهای دوره یک یا دو ساله به طور یکجا پرداخت می‌شود. نکته جالب در مورد این اوراق این است که در هر صورتی دارای سود هستند و این مساله به کاهش قیمت یک کالا ربطی ندارد. هر چه قیمت دارایی بیشتر شود سود حاصل از آن نیز تا حدودی می‌تواند بیشتر گردد.

مزایای اوراق سلف موازی

اوراق سلف موازی دارای مزایایی است که در ادامه تلاش می کنیم برخی از آن‌ها را برای شما بیان کنیم. همان طور که گفتیم این روش روشی است که هم به دولت‌ها کمک بسیاری در تامین منابع مالی می‌کند و هم به ملت. در ادامه سعی می‌کنیم مزایای روش اوراق سلف را برای شما به اختصار بیان کنیم.

• در این روش کشف قیمت کالاها به صورت لحظه ای بوده و در نتیجه این روش از شفافیت بسیار زیادی برخوردار است.
• این روش معمولا دارای ریسک بسیار پایینی است و معمولا سودی برای آن در نظر گرفته شده است یعنی کسی که این روش را به کار گیرد ضرر نمی‌کند در عوض عرضه کنندگان نیز ضرر نخواهند کرد زیرا هم منبع مالی آن‌ها تامین گردیده و هم این که شرایط به گونه‌ای است سود حاصل نیز از یک مقداری بیشتر نخواهد شد.
• اگر خریداری بخواهد قبل از موعد سررسید پول خود را نقد کند می‌تواند اوراق خود را با بهایی مناسب به فروش برساند. فراموش نکنیم علت این که در این روش از قید موازی استفاده می‌گردد این است که می‌توان آن را مجددا به فروش رساند.
• اوراق موازی قابلیت نقد شوندگی بسیار بالایی دارند و در نتیجه موجب شده است که تمایل مردم به سرمایه گذاری به این روش افزایش یابد.

معایب اوراق سلف موازی

طرح سلف موازی با وجود موافقان بسیار زیاد مخالفانی نیز در بین افراد فعال در زمینه سرمایه دارد. برای مثال برخی از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی امکان می‌دهند که فروش سلف موازی خطرناک باشد. به این معنی که اگر دولت نتواند در زمینه نفت پیشرفت کرده و مشکلات ارزی مربوطه را حل نماید، دولت بعدی ملزم به این کار خواهد شد. در نتیجه دولتی که تازه روی کار آمده است با چالش بزرگی برای تامین مالی در این زمینه مواجه خواهد شد. خوب است بدانید در هنگام سررسید نرخ نفت به دلار در همان لحظه در سامانه سنا نمایش داده خواهد شد.

بنابراین آن‌چه پیش از این گفتیم برخی این روش را تیری در تاریکی می‌دانند، یعنی اگر پیش بینی دولت کنونی درست باشد در ادامه برای سهام‌داران سود بسیاری خواهد داشت این در حالی است که اگر عکس این ماجرا باشد تمام دردسرهای این طرح برای دولت بعدی خواهد بود و می‌تواند آن را با چالش مالی مواجه کند.

کاربرد قراردادهای سلف موازی

گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که تولیدکننده در زمان تولید محصول خود، با مشکل کمبود نقد شوندگی مواجه می‌شود. در چنین شرایطی می‌تواند بخشی از تولیدات خود را پیش‌فروش کند تا با سرمایه موردنظر خود برسد. بنابراین می‌توان گفت اوراق سلف موازی شرایطی را فراهم می‌کند که یک شرکت بتواند از راه جذب سرمایه نیاز مالی خود را تامین کند.

البته از این اوراق برای جبران کسری بودجه دولت نیز استفاده می‌شود. در چنین شرایطی، دولت اوراق سلف موازی را انتشار می‌دهد و محصولات و تولیدات نیز به مردم پیش‌فروش می‌شوند. سپس در زمان سررسید اوراق، محصولات در بازار جهانی و به وکالت از صاحبان اوراق به فروش می‌رسند و سپس تسویه تعهدات انجام می‌شود. توجه داشته باشید که اختلاف قیمت نقدی و قرارداد سلف، سود اوراق سلف برای خریداران است.

اوراق سلف موازی استاندارد دارای ویژگی‌های خاصی است که پیش از این نیز در مورد آن‌ها صحبت کردیم. طول عمر این اوراق بین ۱ الی ۲ سال است و میزان اصل بدهی و سود در انتهای هر دوره پرداخت می شود. این شرایط به گونه‌ای است که نه فروشنده و نه خریدار ضرری نکند و سود به صورت کنترل شده است.

نحوه خرید اوراق سلف موازی چگونه است؟

اگر در رابطه با نحوه خرید اوراق سلف موازی برای‌تان سوال پیش‌آمده، باید گفت که کار چندان پیچیده و سختی نیست. در چنین شرایطی شما باید به یکی از کارگزاری‌های معتبر بورس مراجعه کنید. سپس از کارگزاری کد بورسی بگیرید و با این کد درخواست خرید اوراق سلف موازی را به ثبت برسانید تا پس از بررسی‌های لازم، اوراق در اختیارتان قرار گیرد.

تحلیلی بر اوراق موازی

طرح سلف موازی دارای ویژگی های خاصی است که آن را از سایر اوراق سلفی متمایز کرده است. برای اولین بار این طرح با عنوان گشایش اقتصادی ارائه شد و توانست مخالفان و موافقان خاصی پیدا کند. در واقع با استفاده از این روش نفت توسط دولت به مردم از پیش فروخته می‌شود. در حال حاضر و با افزایش قیمت دلار و نفت می‌توان گفت این مساله در آینده به نفع دولت خواهد بود. دولت در نظر دارد که با ایجاد کانال‌های جدید برای فروش نفت و یا رفع تحریم‌ها تا دو سال آینده و یا رونق بازار قیمت نفت افزایش بیشتری داشته باشد. و این مساله منجر به سود دهی اوراق سلف موازی خواهد شد. پس با این روش هم سرمایه گذاران سود برده‌اند و هم دولت توانسته به سود برسد.

دولت برای این که توجه افراد را به این اوراق جلب کند ویژگی‌های منحصر به فردی برای آن‌ها در نظر گرفته است. برای مثال این اوراق بدون ضرر هستند و حتی اگر نفت کاهش قیمت شدید داشته باشد مردم ضرر نخواهند کرد. برخی می‌گویند نرخ سود این اوراق برابر با نرخ بانکی در نظر گرفته شده است. بنابراین حتی اگر قیمت نفت خیلی پایین بیاید نیز کسانی که به این روش سرمایه گذاری کرده اند ضرر نخواهند کرد و به علاوه اگر قیمت ها افزایش یابد سود بیشتری خواهند برد.

بنابراین افرادی که قصد سرمایه گذاری ۱ و ۲ ساله دارند این روش برای آن‌ها روش بسیار مناسبی خواهد بود. قابلیت نقد شوندگی اوراق سلف موازی استاندارد بالا است اما باید میزان انتظار بالا باشد یعنی کسانی باشند که بخواهند آن ها را از شما بخرند و حتی اگر کسی نباشد یک بازارگردان می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند. از دیگر ویژگی‌های خاص این اوراق این است که علما فتوا داده اند می توان آن‌ها را خرید و فروش کرد و از این نظر مشکل شرعی نخواهد داشت. حال اگر بخواهیم نقدی به این روش وارد کنیم باید عکس آن چه گفتیم در مورد نفت را در نظر بگیریم که در آن صورت می‌تواند برای دولت آینده خطرناک باشد.

تفاوت اوراق سلف استاندارد با سایر اوراق سلف

از مهم‌ترین تفاوت‌هایی که می‌توان برای اوراق سلف استاندارد با دیگر اوراق در نظر گرفت، این است که در اوراق سلف استاندارد، خریدار در مالکیت و مدیریت شریک نخواهد بود و یک انتخاب مناسب برای افراد ریسک گریز است، زیرا می‌توان دامنه سود این اوراق را تعیین کرد. همچنین استفاده از این اوراق برای سرمایه‌گذاران مشکل‌ساز نیست، زیرا کاهش سودی در این مسیر اتفاق نمی‌افتد.

سخن پایانی

اوراق سلف موازی یکی از انواع روش‌هایی است که می‌تواند یک روش سودآور برای سرمایه گذاری یک یا دو ساله سرمایه گذاران باشد و افراد می توانند از طریق آن پس انداز کنند. این روش برای اولین بار توسط دولت کنونی و بر اساس قیمت نفت ارائه شد و توانست مخالفان و موافقان بسیاری پیدا کند. این روش‌ دارای مزایای بسیاری است و در صورتی که نتیجه عکس دهد یعنی نفت (یا هر کالای پایه دیگری) ارزان شود دارای ضرر برای دولت (تولید کننده کالا) است اما نمی‌تواند برای سرمایه گذاران مشکل ساز باشد زیرا به هیچ وجه در این روش کاهش سود وجود نخواهد داشت. این در حالی است که افزایش سود نیز به روش هایی کنترل می‌شود تا تولیدکنندگان کالا ضرر نکنند.

اوراق سلف موازی چیست؟ مزایای تامین مالی از این روش چیست؟

طرح اوراق سلف موازی استاندارد این روزها به یک بحث داغ تبدیل شده است؛ طرحی که در راستای تامین منابع مالی مورد نیاز دولت، جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه و البته کاهش تورم ارائه شده است و اگر همه چیز خوب پیش برود، هم به نفع دولت خواهد بود و هم سود مناسبی نصیب سرمایه‌گذاران خواهد کرد. در این مطلب، اوراق سلف موازی را به شما معرفی می‌کنیم و جزئیاتی را درباره طرح دولت بررسی خواهیم کرد.

منظور از اوراق سلف موازی چیست؟

قراردادهای سلف یکی از قراردادهای پرکاربرد محسوب می‌شوند که هم در بازارهای سنتی و هم در بازارهای مدرن کاربرد دارند. در قرارداد سلف، یک کالا یا دارایی به عنوان پایه در نظر گرفته می‌شود. برای مثال در طرح جدید دولت، نفت به عنوان پایه قرارداد در نظر گرفته شده است. خریدار، تمامی بها را در ابتدا می‌پردازد و در موعد سررسید، کالا را دریافت می‌کند. موعد سررسید معمولا بین یک تا دو سال است و بنابراین این اوراق، به عنوان ابزار تامین مالی کوتاه‌مدت شناخته می‌شوند.

در این روش، فروشنده قبل از تولید محصول، تمامی بهای آن را دریافت می‌کند. این مسئله از دو جهت به نفع فروشندگان است: نخست این که نیازی نیست نگران پیدا کردن خریدار برای محصول خود باشند و دوم، منابع مالی مورد نیازشان تامین می‌شود. اوراق سلف موازی، محدودیت‌ها و دشواری‌های وام‌های بانکی و اوراق دیگر را ندارند و به همین دلیل، توانسته‌اند تا حدود زیادی توجه فعالان عرصه اقتصاد را به خود جلب کنند.

سود اوراق سلف موازی چگونه پرداخت می‌شود؟

همان طور که اشاره کردیم، اوراق سلف موازی سررسید یک تا دو ساله دارند. در این مدت به دارندگان اوراق سودی پرداخت نمی‌شود و اصل پول به همراه سود آن در پایان دوره به صورت یک جا پرداخت خواهد شد. این اوراق حداقل سود تضمین‌شده دارند. یعنی بدون توجه به رشد یا سقوط قیمت کالای پایه، درصد مشخصی از سود به دارندگان پرداخت می‌شود. با رشد قیمت دارایی پایه، این سود نیز تا سقف مشخصی امکان رشد خواهد داشت.

خریداران می‌توانند تا پایان دوره، اوراق را نزد خود نگه دارند یا هر زمان که خواستند آن را در بورس به فروش برسانند. این ویژگی قابلیت نقدشوندگی اوراق سلف موازی را بالا می‌برد و ریسک آن را کمتر می‌کند.

مزایای تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد

اوراق سلف موازی مزایای متعددی دارند که به برخی از آن‌ها اشاره کردیم. موارد زیر را می‌توان به عنوان مزایای این اوراق مطرح کرد:

• در این گونه اوراق، کشف قیمت به صورت لحظه‌ای و بر اساس خرید و فروش‌ها انجام می‌شود و بنابراین شفافیت بیشتری دارد.
• این قرارداد ریسک پایینی دارد، زیرا یک درصد سود تضمینی برای آن‌ در نظر گرفته شده است.
• قید موازی در این نوع اوراق، به معنای امکان فروش آن‌ها در بازار ثانویه است. خریداری که قبل از موعد سررسید بخواهد پول خود را نقد کند، می‌تواند تغییر وضعیت دهد و اوراق را با قیمت مناسب به فروش برساند.
• قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و این مسئله موجب می‌شود مردم رغبت بیشتری به سرمایه‌گذاری در آن نشان دهند.

اوراق سلف موازی دولتی چه ویژگی‌هایی دارد؟

احتمالا خبرهای مربوط به اوراق سلف موازی استاندارد دولتی را شنیده‌اید. طرحی که با وعده گشایش اقتصادی ارائه شده و در همین مدت کوتاه، موافقان و مخالفان سرسختی پیدا کرده است. دارایی پایه این اوراق، نفت است. در حقیقت دولت نفت را به مردم پیش‌فروش می‌کند.

در حال حاضر، قیمت نفت سنگین ایران در حدود ۴۴ دلار و نرخ ارز نیز در سامانه سنا در حدود ۲۲ هزار تومان است. با توجه به این اعداد، فروش اوراق می‌تواند در طول یک سال آینده، مبلغی در حدود ۱۹۳ هزار میلیارد تومان نصیب دولت کند.

همان طور که گفتیم سررسید اوراق سلف موازی تا دو سال است و این یعنی دولت پیش‌بینی کرده است که تا دو سال آینده وضعیت درآمدهای ارزی تغییر می‌کند؛ این تغییر یا از طریق مذاکره و رفع تحریم‌ها امکان‌پذیر است یا از طریق ایجاد کانال‌های جدید فروش نفت. برای مثال ممکن است کشور چین مقدار بیشتری از نفت ایران را خریداری کند که در این صورت، گشایشی در زمینه درآمدهای ارزی پدید خواهد آمد.

در نتیجه این وضعیت، اوراق سلف موازی که بر پایه نفت عرضه شده بودند نیز سود خواهند کرد و این شرایط، هم به نفع دولت است و هم سرمایه‌گذاران. با عرضه این اوراق، دولت حجم عظیمی از نقدینگی موجود در جامعه را به خود جذب می‌کند و از آن در راستای تامین منابع مالی و اجرای طرح‌های توسعه مرتبط با حوزه نفت بهره می‌برد.

برای جذاب‌تر کردن سرمایه‌گذاری در این طرح، دولت ویژگی‌های مختلفی را در نظر گرفته است. مهمترین نکته این است که این اوراق بدون ضرر هستند. حتی با کمتر شدن قیمت نفت و دلار نیز یک درصد سود تضمین‌شده برای خریداران وجود خواهد داشت.

گفته می‌شود نرخ سود اوراق سلف موازی، معادل نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بانکی در نظر گرفته می‌شود. در این حالت، حتی اگر قیمت نفت افت کند، سرمایه‌گذار نه تنها ضرر نخواهد کرد بلکه در موعد سررسید سودی معادل سود سپرده‌های بانکی را نیز دریافت می‌کند. در صورت افزایش قیمت نیز، هم از رشد قیمت‌ها بهره‌مند می‌شود و هم سود بانکی را دریافت می‌کند. این مسئله به ویژه برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دو ساله دارند بسیار جذاب خواهد بود.
دارندگان اوراق که قبل از موعد سررسید و در بازار ثانویه قصد فروش داشته باشند، لازم است به این نکته توجه کنند که قیمت اوراق در بازار، به انتظار بستگی دارد. قابلیت نقدشوندگی این اوراق بالا است و اما قیمت آن‌ها به وضعیت بازار بستگی دارد. البته حتی در صورتی که خریداری نباشد، می‌توانید اوراق را به فروش برسانید؛ زیرا احتمالا یک بازارگردان برای این اوراق در نظر گرفته می‌شود.

این طرح مخالفانی نیز دارد. به ویژه برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند که فروش اوراق سلف موازی ممکن است پر خطر باشد. در صورتی که پیش‌بینی‌های دولت در زمینه رشد قیمت نفت و حل مشکلات ارزی به وقوع نپیوندد، تامین هزینه و تعهد به دولت بعدی تحمیل خواهد شد و در زمان سررسید اوراق، دولت جدید با چالش تامین حجم زیادی منابع مالی مواجه می‌شود. لازم به ذکر است که نرخ فروش نفت در زمان سررسید بر اساس قیمت دلار در همان تاریخ در سامانه سنا مشخص خواهد شد.

جمع‌بندی

تحریم‌ها و محدودیت فروش نفت، اقتصاد کشور را با مشکلات جدی مواجه کرده است و دولت همواره به دنبال راهکار جدیدی برای رفع این مشکلات است. اوراق سلف موازی استاندارد بر پایه نفت راهکار جدیدی است که با جمع‌آوری نقدینگی از مردم و تبدیل درآمد آتی به درآمد فعلی، سعی در تامین منابع مالی دولت و کنترل نقدینگی دارد. این اوراق با امید به بهبود وضعیت نفت و دلار در دو سال آینده منتشر می‌شوند، اما در هر صورت، برای سرمایه مردم، ریسکی در پی نخواهند داشت.