پول بی‌پشتوانه (Fiat Money)
در گذشته بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف با لحاظ در اختیار داشتن پشتوانه، که بطور معمول ذخایر فیزیکی طلا و نقره بوده است، دست به انتشار اسکناس می‌زدند. هر چند پول فیات یا بی‌پشتوانه فاقد ذخایر پشتوانه بوده و فقط بر اساس سیستم اعتمادی معامله می‌شود.
در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق ارزهای دنیا فیات بوده و از آنجایی که انتشار و چاپ اسکناس در این سیستم فقط با صلاحدید دولت و بانک مرکزی بوده و فاقد پشتوانه فیزیکی است، تورم بالا و از بین رفتن اعتماد جامعه به دولت می‌تواند باعث بی‌ارزش شدن پول رایج کشور شود.
پس از منسوخ شدن سیستم استاندارد طلا و سیستم پولی برتون وودز، سیستم پول فیات یا پول بی‌پشتوانه تنها سیستم رایج در دنیا است.
این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
مقایسۀ ارز فیات و ارزدیجیتال
با داغ شدن مبحث ارز دیجیتال، موضوع مقایسه، پذیرش و به‌کارگیری این ارزهای جدید نیز در جامعه شدت گرفته است. برخی از افراد پیش‌تر نسبت به پذیرش این ارزها اقدام کرده‌اند و در مورد آنها اطلاعات کاملی دارند.ارز فیات ( Fiat Currency)
اما عده دیگری با این پرسش و سردرگمی مواجهند که بهترین گزینه برای آنها چه می‌تواند باشد؟ اگر به صورت مسئله نگاه کنیم، ارزهای دیجیتال قابلیت پس‌انداز در بانک‌ها را ندارند و در هر فروشگاهی به سادگی نمی‌توان از آنها استفاده کرد.
پس این ارزها دقیقاً چه استفاده‌ای دارند؟ پیش از آن که به بررسی دقیق‌تر جزئیات رمزارزها و موارد استفاده از آنها بپردازیم، ابتدا نگاهی خواهیم داشت به تفاوت‌ها و شباهت‌های این ارزها با ارزهای رایج بین المللی یا همان پول فیات (fiat).
پول فیات
پول فیات، پولی است که از جانب دولت و حکومت بعنوان ارز قانونی اعلام شده و توسط یک کالای فیزیکی پشتیبانی نمی‌شود. اغلب مردم در سراسر جهان در کارهای روزمره خود از پول فیات استفاده می‌کنند. اما از آنجاییکه این پول توسط یک کالای فیزیکی (مانند طلا و نقره) پشتیبانی نمی‌شود، ارزش آن به اعتقاد و اعتباری است که از طرف دولت مربوطه القا شده است.
مزایا:
مدیریت اعتبار : پول فیات نیازی به پشتیبانی توسط منابع ثابت و مادی ندارد، از این رو بانک‌های مرکزی می‌توانند میزان عرضه آن را به نسبت شرایط مدیریت کنند. این مسئله باعث خواهد شد تا بانک‌های مرکزی از قدرت اقتصادی برای مدیریت اعتبار، نرخ بهره و نقدینگی برخوردار شوند.
کمک به بحران اقتصادی : چاپ و نگهداری از پول فیات می‌تواند در شرایط رکود اقتصادی محلی نقشی نجات‌بخش داشته باشد. بااین‌حال استفاده از این روش در مقیاس وسیع و یا در شرایط رکود جهانی موثر نیست.
پایداری نسبی : برخلاف طلا و یا ارزهای دیجیتال که ارزش آنها بسته به شرایط بازار تغییر می‌کند، ارزش پول فیات معمولاً با پایداری نسبی همراه است. بااین‌حال ارزش این نوع از ارز عمدتاً به قدرت دولت و حکومت وابسته است.
معایب:
درصورت عرضه نامحدود پول فیات ممکن است تورم افسار گسیخته‌ای ایجاد شود. ارزهای وابسته به منابع ثابتی مانند طلا و نقره، باتوجه به عرضه محدود این منابع، در بلندمدت پایداری بیشتری دارند.
بسته به میزان انباشتگی ثروت و محل عرضه، ممکن است مالیات بالایی داشته باشد.
به‌دلیل عدم پشتیبانی توسط یک کالای فیزیکی، امکان بازخرید آن وجود ندارد.
ثبات آن وابسته به دولت است . درصورتیکه یک دولت از لحاظ اقتصادی عملکرد مثبتی داشته و بانک‌های آن به خوبی کار کنند، پول فیات کارکرد مناسبی خواهد داشت؛ ولی زمانیکه یک کشور به‌دلیل ضعف مدیریتی و یا هر دغدغه دیگری دچار مشکل شود، پول فیات آن نیز دچار عدم ثبات شده و مردم آن کشور از لحاظ مالی متضرر خواهند شد.
سرعت تراکنش کند : باوجود پیشرفت‌های فناوری و اینترنت و درنتیجه کاهش زمان تراکنش‌ها، تراکنش‌های الکترونیکی این نوع از پول معمولاً چندین روز به طول می‌انجامند و همچنین شامل تاخیرهای بانکی و کارمزد نیز می‌شوند.
امکان چاپ غیرقانونی و جعل آن وجود دارد. پول‌های فیات چاپی و چک‌ها آسان‌ترین اهداف برای جعل به شمار می‌روند.
مقایسۀ ارز فیات و ارزدیجیتال
ارز دیجیتال
رمزارزها از نوع ارزهای دیجیتالی بهشمار می‌روند. اغلب این ارزها بر مبنای فناوری بلاکچین ایجاد شده و برای حفظ امنیت آنها از رمزنگاری استفاده می‌شود. این ویژگی امنیتی امکان کنترل و ایجاد واحدهای جدید و انتقال امن دارایی‌ها را فراهم می‌کند.
برخلاف پول فیات که توسط بانک‌های مرکزی و دولت‌ها کنترل می‌شوند، رمزارزها به‌صورت غیرمتمرکز کنترل می‌شوند. بیتکوین اولین ارز رمزنگاری شده غیرمتمرکز بود که در سال ۲۰۰۹ پدید آمد. از زمان توسعه آن به بعد، هزاران آلت‌کوین و توکن رمزنگاری شده دیگر برای اهداف مختلفی ایجاد شده‌اند.
مزایا:
تعداد ارزهای رمزنگاری شده به سرعت افزایش نیافته و دچار تورم نمی‌شوند . دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به هراندازه‌ای که بخواهند قادر به چاپ پول رایج خود هستند. همین مسئله باعث می‌شود تا پول فیات در دام تورم گرفتار شود.
دسترسی جهانی : ماهیت غیرمتمرکز ارزهای رمزنگاری شده باعث شده تا دسترسی به آنها برای افراد سراسر جهان مقدور شود. درنتیجه برای استفاده از این ارزها محدودیت وجود ندارد و نیازی نیست که برای بکارگیری آنها به خدمات بانکی دسترسی داشته باشیم.
تراکنش‌های شفاف : یکی از مهم‌ترین مزایای رمزارزها شفافیت تراکنش‌های آن است. به لطف وجود دفترکل باز یا همان بلاکچین، تراکنش‌های ثبت شده به صورت عمومی تایید شده و غیرقابل تغییر و بازگشت هستند.
این ارزها به سادگی مشمول مالیات نمی‌شوند .
رمزارزها بهراحتی قابل انتقال هستند . انتقال این ارزها به‌صورت نامحدود و تقریباً آنی انجام می‌پذیرد.
غیرقابل جعل : ماهیت غیرمتمرکز رمزارزها باعث شده تا ایجاد هر توکن و سکه دیجیتالی جدید نیازمند تایید عمومی باشد. درنتیجه تکثیر غیرمجاز و جعل این ارزهای دیجیتالی غیرممکن است.
فاقد کارمزد بانکی : بانک‌ها به دلایل مختلفی همچون هزینه انتقال، نگهداری ماهانه، هزینه برداشت، هزینه‌های بین‌المللی بانکی و اضافه برداشت، اقدام به دریافت مبالغ اضافی از مشتریان خود می‌کنند. این درحالی است که کل هزینه‌های مرتبط با رمزارزها، به هزینه‌های شبکه مربوط بوده و به نسبت مبالغ دریافتی از جانب بانک‌ها بسیار پایین است.
مقایسۀ ارز فیات و ارزدیجیتال
معایب:
ارزش یک رمزارز مستقیماً به میزان تقاضای آن بستگی داشته و قابل کنترل نیست.
این ارزها هنوز از محبوبیت بالایی برخوردار نیستند . از آنجایی که اغلب مردم هنوز درک درستی از کاربرد رمزارزها ندارند، درحالحاضر بسیاری از افراد و کسب‌و‌کارها این نوع ارزها را بهعنوان یک پول رایج نپذیرفته‌اند. درنتیجه استفاده از ارزهای رمزنگاری شده هنوز در مرحله‌ای محدود قرار دارد.
امکان انجام فعالیت‌های مجرمانه در دنیای ارزهای رمزنگاری شده وجود دارد. از آنجایی که این نوع از ارزها بسیار جدید هستند، رگولاتورها هنوز در مرحله توسعه راهکارهایی برای جلوگیری از فعالیت‌های جنایی از طریق آنها قرار دارند. پیش از آن که مقررات مشخصی برای شناسایی مشتری (KYC) در مبادلات ارزهای رمزنگاری شده تبیین شود، مجرمان به سادگی و بدون لو رفتن هویت واقعی خود قادر به انجام معاملات با این ارزهای دیجیتال بودند.
ارزش ناپایدار : همانطور که اشاره شد رمزارزها توسط یک دولت یا بانک مرکزی کنترل نمی‌شوند. از همین رو ممکن است ارزش این ارزهای بسیار ناپایدار بوده و به سرعت تغییر یابد. برخی از مردم این ویژگی ارزهای دیجیتال را ستایش می‌کنند؛ چراکه امکان ریسک و دریافت سود بالا را فراهم می‌کند. این درحالی است که عده دیگری از مردم دارایی‌های باثبات‌تر را ترجیح می‌دهند.
امکان دستکاری در بازار : گاهی در بازار رمزارزها شاهد پیاده‌سازی طرح‌هایی مانند پمپ و تخلیه (Pump and dump) هستیم که به دلیل ماهیت تراکنش‌های این ارزهای دیجیتال، امکان ردیابی آنها بسیار دشوار است.
مقایسۀ ارز فیات و ارزدیجیتال
چگونه می‌توان از رمزارزها استفاده کرد؟
در کنار مواردی چون تجارت ارزهای دیجیتال و اندوختن ثروت، استفاده از این ارزهای دیجیتالی به روش‌های متعددی امکان‌پذیر بوده و همه روزه کانال‌های بسیار و روش‌های متنوع‌تری برای بهره‌گیری از آنها ایجاد می‌شود. در ادامه به معرفی برخی از این روش‌ها می‌پردازیم:
سرمایه‌گذاری : ارزهای رمزنگاری شده باعث شده‌اند تا راه برای کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های جدید را دارند، آسان‌تر شده و موانع آنها برای تعامل با سایر سرمایه‌گذاران برطرف شود.
ارسال پول در مقیاس جهانی بدون پرداخت کارمزدهای بانکی و بین‌المللی: همه روزه برای افرادی که از دسترسی به بانک‌ها محروم هستند، راهکارهای جدیدی ابداع می‌شود. ارسال پول به صورت بین‌المللی از طریق ارزهای رمزنگاری شده به ویژه اهمیت بالایی برای جمعیت‌های فقیر و کشورهای محروم در سراسر جهان دارد.
استفاده در سفر : صنعت سفر و توریسم یکی از بزرگترین حوزه‌هایی است که می‌توان در آن از رمزارزها استفاده کرد. این مسئله به لطف وجود ماهیت غیرمتمرکز و جهانی این ارزها حاصل شده است.
شرکت‌های مسافرتی زیادی ازجمله چیپ‌ایر (CheapAir)، بیتکوین تراول (bitoin.travel) و تراوالا (travala) از رمزارزها پشتیبانی می‌کنند. در نتیجه مسافران قادراند تا با کمک این ارزها یک سفر جهانی را برنامه‌ریزی کرده و هزینه‌های خود را با آن بپردازند. حتی برای پرداخت هزینه‌های سفر به فضا نیز می‌توانید از ارزهای دیجیتال استفاده کنید!
فرصت‌های بازاریابی: تعداد شرکت‌های جدید افزایش پیدا کرده و صنعت بازاریابی و تولید محتوا در بخش بازار ارزهای رمزنگاری شده رشد یافته است. شرکت در برنامه‌های ایر دراپ (Airdrop) و باونتی(Bounty) این فرصت را برای مردم فراهم می‌کند که از تلاش‌های بازاریابی مشترک سود ببرند.
خرید: فروشگاه‌های آنلاین زیادی درحال پذیرش رمزارزها بهعنوان روشی برای پرداخت هستند. برخی از بازارهای مبتنی بر بلاکچین نیز برای پرداخت هزینه‌های خرید کالا و دریافت خدمات، تنها از این ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کنند.
بازی و تفریح: تعداد بازی‌های آنلاینی که در آنها از رمزارزها استفاده می‌شود، درحال افزایش است. حتی برخی از این بازی‌ها امکان تبدیل ارزهای رمزنگاری شده به پول فیات و یا نوع دیگری از دارایی‌ها را نیز امکان‌پذیر ساخته‌اند.
خرید خانه: صنعت املاک و مستغلات یکی دیگر از صنایعی است که در بازار ارزهای دیجیتال رشد سریعی دارد. بسیاری از شرکت‌های مبتنی بر توکن و سکه‌های دیجیتال در حوزه‌هایی چون به اشتراک‌گذاری زمین و ساخت و ساز فعالیت دارند.
نتیجه‌گیری
هنگامیکه بحث کاربرد به میان می‌آید، ارز دیجیتال و پول فیات عملکرد یکسانی دارند. از هر دوی این ارزها می‌توان برای اموری چون تبادل، خرید کالاها و خدمات، اعتبار، ذخیره‌سازی و یا انتقال استفاده کرد. هردوی آنها وابسته به عوامل اقتصادی بوده و بسته به این عوامل ممکن است افزایش و یا کاهش یابند. هیچ یک از این ارزها توسط یک کالای فیزیکی پشتیبانی نمی‌شوند و ارزش آنها وابسته به شرایط خاصی همچون میزان تامین و تقاضا تغییر می‌کند.
زمان خیلی زیادی صرف شده ارز فیات ( Fiat Currency) تا پول فیات به ثبات برسد و به عنوان یک روش مرسوم جهانی مورد استفاده قرار بگیرد. بر همین اساس می‌توان نتیجه گرفت که رمزارزها درحالحاضر در مراحل ابتدایی چرخه زندگی خود قرار داشته و در طول سالیان آینده رایج‌تر خواهند شد.
هر یک از این ارزها مزایا و معایب مربوط به خود را دارند؛ بااین‌حال، حجم عظیم قابلیت‌های معرفی شده توسط یک سیستم ارز غیرمتمرکز چیزی نیست که به سادگی بتوان از آن چشم‌پوشی کرد. ارزهای دیجیتالی ممکن است درحالحاضر نتوانند یک ساختارشکنی عظیم را در جهان ایجاد کنند، ولی با گذر زمان تاثیر خود را خواهند گذاشت.
تاریخچه ارز فیات
اگر بخواهیم به اولین استفاده از ارز فیات اشاره کنیم باید بگوییم که در قرن 11 استفاده از پول بی پشتوانه در چین شروع شد؛ سلسله ی مینگ و یوان از این پول استفاده می کردند اما سلسله ی سونگ جز اولین افرادی بودند که از پول کاغذی استفاده می کردند که این پول دارای ارزشی ثابت نسبت به نقره و طلا بود که این موضوع باعث به وجود آمدن تورم می شد، این روند در کشورهای مختلف با استفاده از ارزش های مختلف مورد استفاده قرار می گرفت به گونه ای که در کانادا برای مدتی از پوست خز به جای پول استفاده می شد و…. سر انجام پول کاغذی در کانادا یا همان فرانسه نو بسیار بی ارزش شد و از نقره و طلا به عنوان پول استفاده می شد براساس قرار دادی که در سال 1763 بسته شد دولت فرانسه قبول کرد که این پول های کاغذی را با طلا معاوضه کند اما چون فرانسه ورشکته بود این پول ها در سال 1771 بی ارزش شدند به گونه ای که آلمان هم در سال 1923 میلادی از پول به عنوان کاغذ دیواری استفاده می کردند که این موضوع بی ارزش بودن پول را می رساند.
ارز فیات چه ارزی است؟
مزایای ارز فیات چیست؟
قطعا هر پدیده ای که به وجود می آید اهداف خاصی را دنبال می کند و در عین حال دارای ویژگی های مختلفی است که برخی از این ویژگی ها به عنوان مزایای آن در نظر گرفته می شوند و برخی دیگر به عنوان معایب آن. در ادامه شما را با برخی از مزیت های ارز فیات آشنا خواهیم کرد:
- ایجاد و تولید ارز فیات یا همان پول فیات نسبت به تولید پول کالایی خیلی به صرفه تر است.
- ارزهای فیات در کشورهای زیادی مورد استفاده قرار می گیرد به همین خاطر باعث می شود تا از آن بتوان در مبادلات تجاری استفاده کرد.
- ارز فیات نیازی به نگهداری و نظارت و … ندارد.
معایب ارز فیات چیست؟
باید این نکته را پذیرفت که هر چیزی در کنار تمام نکته های مثبت و مزیتی که دارد دارای معایبی نیز می باشد در ادامه شما را با برخی از معایب ارز فیات آشنا می کنیم:
- ارزهای فیات هیچ گونه ارزش ذاتی ندارند که این موضوع ممکن است عواقب بدی را به دنبال داشته باشد خطراتی چون سقوط سیستم اقتصادی یک کشور.
- استفاده از ارزهای فیات در گذشته دارای سابقه ی خوب و روشنی را ندارد.
البته باید خاطر نشان کرد که ارزهای فیات منتقدان بسیاری دارد که هر یک در خصوص مزایا و معایب آن نظر های متفاوتی را دارند که ما در این بخش تنها برخی از آن ها را برای شما شرح دادیم.
ارز دیجیتال چیست؟
ارزهای دیجیتال پدیده ای تقریبا نو ظهور در اقتصاد کشور های مختلف در سراسر جهان هستند؛ ارزهای دیجیتال به عبارت ساده تر نوعی پول غیر فیزیکی هستند که به صورت غیر حضوری در سراسر جهان مورد معامله و مبادله قرار می گیرند؛ در حال حاضر آن ها در صرافی آنلاین ارز دیجیتال مورد معامله قرار می گیرند .
وجه اشتراک ارز فیات با ارز دیجیتال چیست؟
شباهت اصلی این دو در این است که هم ارز فیات و هم ارز دیجیتال هر دو هیچ پشتوانه ی فیزیکی را ندارند؛ البته این موضوع در خصوص تمام ارزهای دیجیتال صدق نمی کند چرا که رمزارزی مانند تتر که قیمت آن همیشه نسبت به یک دلار آمریکا ثابت است، دارای پشتوانه ی دلار است.
ارز فیات چه ارزی است؟
تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال چیست؟
خیلی طبیعی است که این دو با یک دیگر تفاوت داشته باشند زیرا هر یک برای هدف مختلفی به وجود آمده اند؛ یکی از تفاوت های ارز فیات با ارز دیجیتال این است که ارز دیجیتال ماهیت غیر متمرکزی دارد یعنی تحت کنترل هیچ سازمان و نهاد خاصی نیست اما ارز فیات توسط دولت ها و بانک های مرکزی کنترل می شود؛ تراکنش ها در بازار ارزهای دیجیتال برگشت ناپذیر است و هیچ محدودیت فیزیکی ندارند اما ارزهای فیات این گونه نیستند.
آینده ی ارز فیات چگونه خواهد بود؟
اگر تاکنون به مقالاتی در خصوص ارزهای دیجیتال و آینده ی آن ها مراجعه کرده باشید و آن ها را مورد مطالعه و بررسی قرار داده باشید قطعا با این جمله روبه رو شده اید که آینده ی ارزهای دیجیتال به طور کامل واضح نیست و نمی توان پیش بینی دقیقی را برای آن ارائه داد؛ حالا در خصوص ارزهای فیات همان تقریبا به همین صورت است یعنی به طور کلی در خصوص آینده ی سیستم های ارزی نمی توان با قطعیت نظر داد.
اما با مشاهده ی پیشینه ی ارزهای فیات به این نکته می توان پی برد که آن ها در طول این مدت مورد آسیب های مختلفی قرار گرفته اند که قطعا این موضوع بیانگر آسیب پذیر بود ارزهای فیات یا به عبارتی یکی از ضعف های آن می باشد؛ همین موضوع یکی از دلایلی بود که باعث می شد که افراد به سمت سرمایه گذاری و استفاده از ارزهای دیجیتال روی بیاورند. درست است که استفاده از ارزهای دیجیتال و کار کردن با آن ها هم ریسک ها و خطرات مخصوص به خود را دارد اما تاکنون توانسته در همین مدت زمان کمی که از ظهورش می گذرد جایگاه خوبی را در بین کاربران و سرمایه گذاران به دست بیاورد؛ ارز دیجیتال بیت کوین یکی از رمزارزهای محبوب و معروف در این بازار است که تاکنون توانسته مسیر خوبی را طی بنماید که این موضوع باعث شده تا بسیاری از تحلیل گران این عرصه آینده ی روشنی را برای آن تخمین بزنند؛ اما به هر حال این گذر زمان است که می تواند درست یا غلط بودن این پیش بینی ها و تخمین ها را فاش سازد.
ارز فیات چه ارزی است؟
نتیجه گیری
ارزهای فیات پول های بدون پشتوانه ای مانند دلار هستند که ارزش آن ها توسط دولتی که آن را چاپ می کند تعیین می شود؛ با ظهور ارزهای دیجیتالی چون بیت کوین و اتریوم و… اندکی نگاه های افراد به ارزهای فیات تغیر پیدا کرد چرا که رمزارزها می توانستند خدماتی بسیار گسترده تر ارزهای فیات ارائه بدهند و یا به عبارت محدودیت های ارز فیات را نداشتند حتی به گونه ای که بسیار از تحلیلگران بر این باورند که در آینده ای نه چندان دور ارزهای دیجیتال می توانند جایگزین ارزهای فیات شوند.
ارز فیات چیست؟ مقایسه آن با ارز دیجیتال
به عبارت ساده، ارز فیات پول قانونی است که ارزش آن بیشتر از کالای فیزیکی یا کالایی از دولت صادر کننده آن است. قدرت دولتی که ارزش پول فیات را تعیین می‌کند در این نوع پول مهم و کلیدی است. بیشتر کشورهای جهان از سیستم ارزی فیات برای خرید کالا و خدمات، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز استفاده می‌کنند. فیات در تعیین ارزش پول قانونی، جایگزین استاندارد طلا و سایر سیستم‌های مبتنی بر کالا شد.
در این مقاله از تترلند، به بررسی ارز و پول فیات، تاریخچه، نکات مثبت و منفی آن خواهیم پرداخت.
تاریخچه ظهور ارز و پول فیات
ظهور پول فیات قرن‌ها پیش در چین نشات گرفته است. استان چکوان در طی قرن یازدهم اقدام به صدور پول کاغذی کرد. در ابتدا می‌توان آن را با ابریشم، طلا یا نقره عوض کرد. اما سرانجام، کوبلای خان به قدرت رسید و در طول قرن سیزدهم یک سیستم ارزی فیات ایجاد کرد.
پول فیات نیز در قرن هفدهم در اروپا مورد استفاده قرار گرفت و توسط اسپانیا، سوئد و هلند تصویب شد. این سیستم در سوئد یک شکست بود و دولت سرانجام آن را برای استاندارد نقره کنار گذاشت. در طول دو قرن بعدی، فرانسه جدید در کانادا، مستعمرات آمریکا و سپس دولت فدرال ایالات متحده نیز با استفاده از ارزهای فیات آزمایش‌های مختلفی را انجام دادند.
در قرن بیستم، ایالات متحده دوباره به استفاده از ارز مبتنی بر کالا تا حدودی به‌صورت محدود بازگشت. در سال 1933، دولت به کار مبادله پول کاغذی به طلا خاتمه داد. در سال 1972، تحت ریاست جمهوری نیکسون، ایالات متحده استاندارد طلا را به طور کامل کنار گذاشت و به سیستم ارزی فیات روی آورد. این مسئله منجر به استفاده از پول فیات در سراسر جهان شد.
ارز فیات در مقابل استاندارد طلا
سیستم استاندارد طلا اجازه تبدیل اسکناس‌های کاغذی به طلا را می‌داد. در واقع، تمام پول کاغذی توسط مقدار محدودی طلا که در اختیار دولت بود، پشتیبانی می‌شد. بر اساس یک سیستم ارزی مبتنی بر کالا، دولت‌ها و بانک‌ها تنها در صورت داشتن ارزش مساوی از فروشگاه‌های طلا می‌توانند ارز جدید را به اقتصاد وارد کنند. این سیستم توانایی دولت در ایجاد پول و افزایش ارزش پول آنها را صرفاً براساس عوامل اقتصادی محدود كرد.
از طرف دیگر، تحت سیستم ارزی فیات، پول ممکن است به چیز دیگری تبدیل نشود. با پول فیات، مقامات می‌توانند به طور مستقیم بر ارزش پول خود تأثیر بگذارند و آن را به شرایط اقتصادی گره بزنند. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کشورهایشان کنترل بسیار بیشتری بر سیستم های ارزی دارند. آنها می‌توانند به رویدادهای مختلف مالی و بحران‌ها با ابزارهای مختلف مانند ایجاد بانکداری ذخیره کسری و اجرای تسهیل کمی پاسخ دهند.
مدافعان استاندارد طلا معتقدند که یک سیستم ارزی مبتنی بر کالا از ثبات بیشتری برخوردار است زیرا به‌طور فیزیکی و ارزشمند پشتیبانی می‌شود. طرفداران فیات مخالف این هستند که قیمت طلا جز ثبات نبوده است. در این زمینه، ارزش هر دو ارز مبتنی بر کالا و پول فیات می‌تواند نوسان داشته باشد. اما با وجود یک سیستم ارزی فیات، دولت دارای انعطاف پذیری بیشتری برای اقدام در شرایط اضطراری اقتصادی است.
نکات مثبت و منفی استفاده از پول ارزی فیات
ارز فیات چیست؟ مقایسه آن با ارز دیجیتال 7
اقتصاددانان و سایر کارشناسان مالی در حمایت از فیات اتفاق نظر ندارند. مدافعان و مخالفان با شور و اشتیاق این سیستم ارزی را مطرح و آن را بررسی می‌کنند.
- کمبود: پول فیات تحت ارز فیات ( Fiat Currency) تأثیر کمبود کالای فیزیکی مانند طلا تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
- هزینه: تولید پول فیات نسبت به پول مبتنی بر کالا مقرون به صرفه است.
- پاسخ‌گویی: پول فیات به دولت‌ها و بانک‌های مرکزی آنها انعطاف پذیری در رسیدگی به بحران‌های اقتصادی را می‌دهد.
- تجارت بین‌الملل: پول فیات در کشورهای جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و آن را به یک نوع ارز قابل قبول برای تجارت بین‌الملل تبدیل می‌کند.
- راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی متکی نیست که به ذخیره‌سازی، محافظت، نظارت و سایر درخواست‌های پرهزینه احتیاج دارند.
- از نظر تاریخی دارای ریسک: از نظر تاریخی، اجرای سیستم‌های ارزی فیات به طور معمول منجر به سقوط مالی می‌شود، که نشان می‌دهد این سیستم‌ها برخی از ریسک‌ها را به همراه دارند.
ارز فیات در مقابل ارز دیجیتال
ارز فیات چیست؟ مقایسه آن با ارز دیجیتال 8
پول فیات و ارز پایدار در بازار خرید ارز دیجیتال از این نظر مشترک هستند که هیچ یک از آنها توسط کالای فیزیکی پشتیبانی نمی‌شوند، اما در اینجا شباهت به پایان می‌رسد.
در حالی که پول فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کنترل می‌شود، ارزهای رمزپایه و بازار خرید ارز دیجیتال اساساً غیرمتمرکز هستند، که بیشتر به‌دلیل یک دفتر توزیع شده دیجیتال به نام بلاک چین است.
تفاوت قابل توجه دیگر بین این دو سیستم ارزی، نحوه تولید هر یک از این اشکال پول است. بیت کوین، مانند اکثر ارزهای رمزپایه در بازار فروش و یا خرید ارز دیجیتال، یک منبع کنترل شده و محدود دارد.
ارزهای رمزنگاری شده به عنوان یک شکل دیجیتالی از پول، هیچ همتای فیزیکی ندارند و بدون حاشیه هستند و باعث می‌شود محدودیت آنها در معاملات جهانی خرید ارز دیجیتال کمتر باشد. علاوه بر این، معاملات خرید ارز دیجیتال یا فروش آنها برگشت‌پذیر نیستند و ماهیت ارزهای رمزنگاری شده در مقایسه با سیستم فیات، ردیابی را بسیار دشوارتر می‌کند.
قابل ذکر است، بازار ارزهای رمزپایه و خرید ارز دیجیتال کوچکتر است و بنابراین از نوسانات بیشتری نسبت به بازارهای سنتی برخوردار است. این احتمالاً یکی از دلایلی است که ممکن است بازار خرید ارز دیجیتال به‌طور کامل و جهانی پذیرفته نشده‌اند، اما با رشد و بلوغ اقتصاد رمزنگاری و بازار خرید ارز دیجیتال، نوسانات احتمالاً کاهش می‌یابد.
جمع‌بندی
آینده هر دو نوع ارز به هیچ وجه قطعی نیست. در حالی‌که ارزهای رمزپایه و بازار خرید ارز دیجیتال هنوز راهی طولانی در پیش دارند و مسلماً با چالش های بیشتری روبرو خواهند شد، تاریخچه پول فیات آسیب‌پذیری این شکل از پول را نشان می‌دهد. این دلیل بزرگی است که بسیاری از مردم در حال بررسی امکان حرکت به سمت سیستم رمز ارز برای معاملات مالی خود هستند. (حداقل در برخی از موارد).
یکی از ایده‌های اصلی ایجاد بیت کوین، ارزهای رمزپایه و بازار خرید ارز دیجیتال، کشف شکل جدیدی از پول است که در شبکه توزیع شده نظیر به نظیر ساخته می‌شود. احتمالاً بیت کوین برای جایگزینی کل سیستم ارزی فیات ایجاد نشده است بلکه برای ارائه یک شبکه اقتصادی جایگزین ایجاد شده است. هنوز هم مطمئناً این پتانسیل را دارد که بتواند یک سیستم مالی بهتر را برای جامعه بهتر ایجاد کند.
پول فیات (کاغذی)
ارز فیات یا فیات کارنسی (Fiat Currency) که به آن پول بی پشتوانه یا حکمی نیز گفته می‌شود، پولی است که ارزش ذاتی ندارد و نشأت گرفته از اقدامات دولتی چاپ و تکثیر است. کلمه فیات (Fiat) در زبان لاتین به معنای «بگذارید انجام شود» است. از پول بدون پشتوانه به عنوان جایگزین پول پرداختی برای کالاها استفاده می‌شود. دلار آمریکا، پوند انگلستان و ریال ایران، همگی نوعی ارز فیات محسوب می‌شوند.
پول فیات چیست؟
در باور عامه مردم تمام ارزها و پول‌های جهان، دارای پشتوانه طلا، نقره و یا هرگونه کالای فیزیکی واقعی هستند. در گذشته این باور مردم درست بود اما امروز دیگر این چنین نیست. به زبان ساده، ارزهای فیات، کالایی هستند که ارزش خود را از کالاهای فیزیکی نمی‌گیرند، بلکه ارزش خود را از دولت صادر کننده آن میگیرند. در گذشته، ارزش پول به طلا و نقره ذخیره شده در خزانه‌های یک کشور وابسته بود؛ اما در مورد پول فیات، ارزش آنها به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات اقتصادی کشور صادرکننده آن وابسته است.
در دنیا همچنان پول‌هایی وجود دارند که ارزش آنها به پشتوانه کالایی آن‌هاست که به این پول، پول کالایی یا Commodity Money می‌گویند و در نقطه مقابل پول فیات قرار دارند. پوند، یورو، پوند و بسیاری دیگر از ارزهای مطرح در جهان، ارز فیات یا پول بدون پشتوانه به شمار می‌روند.
مفهوم پول در تاریخ بشر در گونه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کاربرد و هدف اصلی ایجاد پول، تسهیل در انجام مبادلات میان انسان‌ها است. در مصر باستان مردم برای انجام مبادلات خود از فلز استفاده می‌کردند. همانطور که در متون اقتصادی نوشته شده، در منطقه جغرافیایی ترکیه کنونی، قوم Lydians برای اولین بار از سکه‌های طلا و نقره برای مبادلات خود استفاده می‌کرده‌اند.
تاریخچه پیدایش پول کاغذی
سیستم ارزی فیات قرن‌ها پیش در چین ابداع شد. ایالت سوچوان آغازکننده استفاده از پول کاغذی در قرن یازدهم بود. در ابتدا، از این پول‌ها برای مبادله‌ی ابریشم، طلا و نقره استفاده می‌شد، اما پس از به قدرت رسیدن کوبلای خان (از نوادگان چنگیزخان) در قرن سیزدهم، سیستم جامع ارز فیات رسمی شد. بر اساس ادعای مورخان، پیدایش این پول با هزینه‌های زیاد و تورم بیش از اندازه‌ای که ایجاد کرد، نقش مهمی در «سقوط امپراتوری مغول» داشته است.
ارز فیات در طول قرن هفدهم با پذیرش توسط کشورهایی از جمله اسپانیا، سوئد و هلند وارد قاره اروپا شد. این سیستم در سوئد شکست خورد تا دولت استفاده از فلز نقره را جایگزین کند. اما طی دو قرن بعد، فرانسه‌نو (کانادا)، مستعمرات سیزده‌گانه ایالات متحده، و در نهایت حکومت فدرال ایالات متحده نیز به استفاده از پول بی پشتوانه روی آوردند.
در حدود قرن بیستم، ایالات متحده به صورت محدود، مجددا به استفاده از ارز مبتنی بر کالاها روی آورد. دولت آمریکا در سال 1933 میلادی، سرانجام به استفاده از پول کاغذی برای مبادله طلا پایان داد. تا سال 1972 و در دوره ریاست جمهوری ریچارد نیکسون، ایالات متحده به طور کامل استفاده از استاندارد طلا به عنوان ارز را کنار گذاشت و تصمیم به استفاده از سیستم پولی فیات گرفت. این کار با استقبال جهانی همراه بود و باعث شد استفاده از پول بدون پشتوانه در سراسر کشورها رواج پیدا کند.
تغییر پول در قرن بیستم
پس از جنگ جهانی اول، دولت‌ها و کشورها متعهد شدند که در صورت تقاضای افراد، پول کاغذی کشور خود را با کالاهای موجود در کشورشان (عموما طلا) بازخرید کنند. به عبارتی در آن سال‌ها دولت‌ها متعهد بودند که اگر فردی پول کاغذی را به دولتی ارائه دهد، آن دولت باید معادل طلای آن را پرداخت کند. با این‌حال، هزینه‌های جنگ و مشکلات اقتصادی بعد از آن به قدری بالا بود که کشورها مجبور به دریافت وام از سایر کشورها شدند و هزینه توسعه مجدد کشور، به شدت بالا رفت.
این افزایش هزینه‌ها مانع از عملیاتی کردن صددرصد تعهد ارز فیات ( Fiat Currency) دولت‌ها شد. کم کم دولت‌ها تعهدات خود را زیر پا گذاشتند و حاضر به دریافت پول و پرداخت معادل کالایی آن نشدند؛ در واقع امکان چنین کاری برای آنها وجود نداشت. کم کم پول چاپ شده توسط دولت‌ها بدون ایجاد پشتوانه کالایی آن رواج یافت. نتیجه چنین تصمیمی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول کشورها بود.
پول بدون پشتوانه چطور کار می‌کند؟
دلیل ارزشمند بودن پول فیات فقط به خاطر تلاش دولت صادرکننده آن به منظور حفظ این ارزش یا توافق دو طرف مبادله‌کننده بر سر آن است. چندین دهه قبل، دولت‌ها از یک کالای فیزیکی باارزش نظیر طلا و نقره سکه ضرب می‌کردند. روش جایگزین ضرب سکه، صدور اسکناس‌های کاغذی بود که می‌توانست برای مقدار مشخصی از کالای فیزیکی بازخرید شود. وضعیت پول فیات متفاوت است؛ پول بدون پشتوانه یک حامی فیزیکی باارزش ندارد. ارز فیات غیر قابل تبدیل و غیر قابل بازخرید است.
از آن جایی که این پول به ذخایر فیزیکی از جمله ذخیره ملی طلا یا نقره یک کشور متصل نیست، ممکن است در پی بروز تورم از ارزشش کاسته شده یا حتی به خاطر درگیر شدن یک جامعه با ابرتورم، به طور کامل بی‌ارزش شود. در صورتی که ایمان مردم به پول ملی کشورشان از بین برود، دیگر هیچ ارزشی نخواهد داشت.
از این نظر ارز فیات و بی پشتوانه با پول حمایت شده توسط طلا (یا هر ماده دیگر) متفاوت است؛ پول نوع دوم دارای ارزش ذاتی است، چرا که دنیا برای ساخت جواهرات و دکوراسیون، ساخت لوازم الکترونیکی و قطعات کامپیوتر، همچنین ایجاد فضاپیماها و بسیاری دیگر از کاربردها، به طلا نیاز دارد.
مقایسه استاندارد طلا و ارز فیات
سیستم استاندارد طلا، اجازه‌ی تبدیل پول کاغذی به طلا را می‌داد. در واقع، تمام پول‌های کاغذی توسط مقدار محدودی طلا که نزد دولت نگهداری می‌شد، حمایت می‌شدند. دولت‌ها و بانک‌ها بر پایه‌ی یک سیستم ارزی مبتنی بر کالاها فقط در صورت داشتن ذخایر کافی از طلا، می‌توانستند ارزهای جدید را وارد چرخه‌ی اقتصاد کنند. این سیستم جلوی توانایی دولت‌ها برای ایجاد پول و افزایش ارزش پول آنها بر اساس عوامل اقتصادی را محدود می‌کرد.
اما در آن سمت، پول کاغذی تحت نظر ارز فیات نمی‌تواند به هیچ چیزی تبدیل شود. مسئولان با پول فیات می‌توانند به صورت مستقیم روی ارزش پول خود تأثیرگذار باشند و آن را به شرایط اقتصادی ربط دهند. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی، کنترل بیشتری روی سیستم ارزی دارند. آنها می‌توانند با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ایجاد بانکداری ذخیره کسری (Fractional Reserve Banking) و اعمال آزادسازی کمی (Quantitative Easing) به رویدادها و بحران‌های مالی واکنش نشان دهند.
حامیان استاندارد طلا اعتقاد دارند که سیستم ارزی مبتنی بر کالاها پایدارتر است، زیرا توسط چیزی حمایت می‌شود که فیزیکی و باارزش است. در سمت دیگر، حامیان پول بی پشتوانه ادعا می‌کنند که قیمت طلا بی‌ثبات است. در این فضا، ارزش یا بهای ارز مبتنی بر کالا می‌تواند دچار نوسان شود. اما با بهره‌گیری از سیستم ارز فیات دولت‌ها در مواجهه با شرایط اضطراری اقتصادی می‌توانند با انعطاف‌پذیری بیشتری وارد عمل شوند.
مقایسه ارز فیات با ارز دیجیتال
پول فیات و رمز ارزها، در این مورد که توسط یک کالای فیزیکی حمایت نمی‌شوند، با یکدیگر مشترک هستند. البته این اشتراک در همینجا به پایان می‌رسد. ارز فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کنترل می‌شود، اما بیشتر رمز ارزها به خاطر استفاده از بلاک چین غیر متمرکز هستند.
یکی دیگر از تفاوت‌های قابل توجه آنها، نحوه تولید ارز است. بیت کوین مانند اکثر ارزهای دیجیتال، عرضه کنترل شده و محدودی دارد. در آن سو، بانک‌ها با قضاوت بر نیازهای اقتصادی یک کشور، می‌توانند هر چقدر که می‌خواهند پول فیات چاپ کنند.
کریپتوکارنسی به عنوان یک نوع دیجیتالی از ارزها، هیچ همتای فیزیکی نداشته و بدون مرز است و همین باعث می‌شود برای انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی جذابیت بیشتری داشته باشد. همچنین، این معاملات غیرقابل بازگشت هستند و این برخلاف سیستم ارزی فیات، پیگیری را سخت‌تر می‌کند. از طرف دیگر، بازار ارزهای مجازی کوچکتر بوده و همین باعث بی‌ثبات‌تر بودن آنها نسبت به بازارهای سنتی شده است. این می‌تواند یکی از دلایلی باشد که منجر به پذیرفته نشدن گسترده‌ی ارزهای دیجیتال شده است. با این حال، به دنبال بلوغ اقتصاد رمزنگاری شده، نوسانات پول‌های مجازی نیز کاهش پیدا می‌کند.
مزایا و معایب پول فیات
متخصصین حوزه مالی و اقتصاددانان در حمایت از ارزهای فیات هم عقیده نیستند. مدافعان و مخالفان آن مزایا و معایب زیر را برای ارزهای فیات مطرح می‌کنند:
کمیابی (Scarcity): پول فیات از کمیابی کالا یا دارایی فیزیکی مانند طلا تاثیر نمی‌پذیرد.
هزینه: خلق پول فیات از نظر اقتصادی نسبت به پول کالایی به‌صرفه‌تر است.
واکنش‌پذیر: پول فیات این قدرت را در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار می‌دهد که نسبت به بحران‌های اقتصادی انعطاف کافی را داشته باشند.
مبادلات بین‌المللی: ارزهای فیات توسط تعداد زیادی از کشورها در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار میگیرند. این باعث ارائه فرم قابل قبولی از پول برای مبادلات تجاری شده است.
راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی که نیازمند نگهداری، محافظت، نظارت و دیگر امور هزینه‌زا باشد، نیست.
نبود ارزش ذاتی: ارزهای فیات فاقد ارزش ذاتی هستند. این به دولت‌ها امکان «خلق پول از هیچ چیز» را می‌دهد که می‌تواند به ابرتورم و در نهایت سقوط سیستم اقتصادی یک کشور منجر شود.
سابقه تاریک: از نظر نمونه‌های تاریخی، پیاده‌سازی سیستم ارزی فیات معمولاً به سقوط نظام‌های مالی ختم شده است که بیانگر خطرناک بودن استفاده از این سیستم پولی است.
نمونه‌ای از سقوط یک پول فیات
ابتدای قرن بیست و یکم، بانک مرکزی کشور زیمباوه به خاطر مواجه شدن با مشکلات اقتصادی فراوان، حجم چاپ و انتشار ارز فیات خود را شدیدا افزایش داد. در پی این تصمیم اشتباه، ابر تورم دامن زیمباوه را گرفت و سبب شد نرخ تورم در این کشور بین 230 الی 500 میلیارد درصد قرار بگیرد! باورکردنی نیست!
قیمت‌ها به سرعت افزایش یافته و شرایط به قدری بغرنج شد که مردم برای خرید خوراک ساده مجبور به حمل کیسه‌هایی پر از پول شده بودند. در اوج بحران اقتصادی این کشور، 100 تریلیون دلار زیمباوه، معادل 40 سنت آمریکا بود!
نگاهی به آینده پول فیات و رمزارزها
آینده‌ی هر دو شکل این نوع ارزها به هیچ عنوان مشخص نیست. در حالی که ارزهای دیجیتال راه طولانی برای طی کردن دارند و در این مسیر با چالش‌های مختلفی مواجه خواهند شد، گذشته‌ی ارز فیات می‌تواند آسیب‌پذیری این نوع پول را نشان دهد. این مهم‌ترین دلیلی است که باعث شده بسیاری از مردم احتمال حرکت به سمت سیستم رمز ارزها برای تراکنش‌های مالی آینده‌ی خود را بررسی کنند.
یکی از اصلی‌ترین ایده‌های شکل‌گیری بیت کوین و ارزهای دیجیتال، بررسی شکل جدیدی از پول است که روی شبکه همتا به همتا (P2P) توزیع شده باشد. این احتمال هم وجود دارد که بیت کوین به عنوان جایگزینی برای کل سیستم واحد پولی فیات به وجود نیامده باشد و هدف آن، صرفا ارائه یک شبکه اقتصادی جایگزین باشد. با این حال، خرید و فروش بیت کوین می‌تواند پتانسیل ساخت یک سیستم مالی بهتر برای جامعه‌ای بهتر را افراهم کند.
دیدگاه شما